ရူပပ၀တၱိကၠမ

ရုပ္တုိ႔၏ ျဖစ္ပံုပ်က္ပံုအစဥ္ကိုျပေသာ အပိုင္းသည္ ရူပပ၀တၱိကၠမ အမည္ရ၏။

တစ္ဘ၀၌ ပဋိသေႏၶစိတ္ ဥပါဒ္ခိုက္ကို ပဋိသေႏၶအခါဟု ေခၚ၏။ ထိုအခါ ပဋိသေႏၶစိတ္ႏွင့္ ၎၏ယွဥ္ဖက္ ေစတသိက္မ်ား (၀ိပါက္နာမကၡႏၶာ) ႏွင့္ ကမၼဇရုပ္မ်ား ဥပါဒ္ၾက၏။

ပဋိသေႏၶစိတ္၏ ဌီခဏမွစ၍ စုတိစိတ္မက်မီ အခ်ိန္အတြင္း ေနာက္ကာလကို ပ၀တၱိအခါဟု ေခၚ၏။ ထုိအခါ၌ ဘ၀င္စိတ္မ်ား၊ ၀ီထိစိတ္မ်ားႏွင့္ ၎တုိ႔၏ ယွဥ္ဖက္ေစတသိက္မ်ား၊ ကမၼဇရုပ္မ်ား၊ စိတၱဇရုပ္မ်ား၊ ဥတုဇရုပ္မ်ား၊ အာဟာရဇရုပ္မ်ား ျဖစ္ပ်က္ၾက၏။

၁။ ဘံု ၃-ပါး၌ရႏုိင္ေသာရုပ္မ်ား
၁။ ကာမဘံု၌ ရုပ္ ၂၈-ပါးလံုးကို ပ၀တၱိအခါ၀ယ္ ထုိက္သလုိ ရၾက၏။

၂။ ရူပဘံု၌ ဃာနပသာဒ၊ ဇိ၀ွာပသာဒ၊ ကာယပသာဒ၊ ဘာ၀ရုပ္ ၂-ပါး၊ ေပါင္းရုပ္ ၅-ပါးတုိ႔ကို မရထုိက္။ က်န္ရုပ္ ၂၃-ပါးတုိ႔ကိုသာ ရထုိက္၏။

အသညသတ္ဘံု၌ အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး၊ ဇီ၀ိတရုပ္၊ ပရိေစၧဒရုပ္၊ ၀ိကာရုပ္ ၃-ပါး၊ လကၡဏရုပ္ ၄-ပါး၊ ေပါင္းရုပ္ ၁၇-ပါးကုိသာ ရအပ္၏။

၂။ ေယာနိေခၚ အမ်ိဳးဇာတ္ ၄-ပါး
၁။ သံေသဒဇသတၱ၀ါ = ပဒုမၼာၾကာတုိက္၊ သစ္ေခါင္း၊ သစ္သီး၊ ရႊံ႕ညြန္၊ ေရေဟာင္း၊ အညစ္အေၾကး စသည့္ျငိကပ္ရာ အရပ္၌ ျဖစ္ေသာသတၱ၀ါ (ပဒုမ၀တီမိဖုရား၊ ေ၀ဠဳ၀တီမိဖုရားႏွင့္ ပိုးေလာင္းမ်ား)

၂။ ၾသပပါတိက(၀ါ) ဥပပတ္သတၱ၀ါ = ဘ၀ေဟာင္းခ်ဳပ္ျငိမ္းျပီးသည္ႏွင့္ တစ္ျပိဳင္နက္ ဘြားကနဲ ေကာင္းကင္မွ က်လာသကဲ့သို႔ ခႏၶာကိုယ္ အထင္အရွားျဖစ္ေသာ သတၱ၀ါ (ကမၻာဦးလူ၊ ဘုမၼစို၀္းနတ္မ်ိဳးမွအပ အထက္နတ္ျဗဟၼာမ်ား၊ မီးသရဲျပိတၱာမ်ားႏွင့္ ငရဲသားမ်ား)

၃။ ဂဗၻေသယ်ကသတၱ၀ ါ = အမိ၀မ္းတုိက္၌ ကိန္းေအာင္း၍ ပဋိသေႏၶေနေသာ သတၱ၀ါ။
(က) ဇလာဗုဇသတၱ၀ါ = သားအိမ္၌ ပဋိသေႏၶေနသူ (လူ၊ ေၾကာင္၊ ေခြး)
(ခ) အ႑ဇသတၱ၀ါ = ဥခြံအတြင္း၌ ပဋိသေႏၶေနသူ (ၾကက္၊ ငွက္၊ ဘဲ)

၃။ ပဋိသေႏၶအခါရုပ္ျဖစ္စဥ္
၁။ သံေသဒဇႏွင့္ ဥပပတ္သတၱ၀ါတုိ႔အား ပဋိသေႏၶအခါ၌ စကၡဳဒသက၊ ေသာတဒသက၊ ဃာနဒသက၊ ဇိ၀ွာဒသက၊ ကာယဒသက၊ ဘာ၀ဒသက၊ ၀တၳဳဒသက (၀ါ) ဟဒယဒသက တည္းဟူေသာ ကလာပ္ ၇-စည္းတုိ႔သည္ ဥကၠ႒နည္း အစြမ္းျဖင့္ တစ္ျပိဳင္နက္ ထင္ရွားစြာ ျဖစ္ေပၚၾက၏။ အကုသိုလ္ကံေၾကာင့္ အာယတနခ်ိဳ႕တဲ့သူတုိ႔၌ စကၡဳဒသက၊ ေသာတဒသကႏွင့္ ဘာ၀ဒသက ကလာပ္တုိ႔ ခ်ိဳ႕ေကာင္း၏။

၂။ ဂဗၻေသယ်က သတၱ၀ါတုိ႔အား ပဋိသေႏၶကလလေရၾကည္တည္ေသာအခါ၌ ကာယဒသက၊ ဘာ၀ဒသက၊ ၀တၳဳဒသကဟူေသာ ကလာပ္စည္း ၃-ခုႏွင့္ ရုပ္ ၃၀ အစုအေပါင္းသည္ တစ္ျပိဳင္နက္ ထင္ရွားစြာ ျဖစ္ေပၚ၏။ တစ္ခါတစ္ရံ အကုသိုလ္ကံ ႏွိပ္စက္သျဖင့္ ဘာ၀ဒသက ခ်ိဳ႕တဲ့တတ္၏။ ထုိအခါကလာပ္ ၂-စည္းႏွင့္ ရုပ္ ၂၀တုိ႔၏ အေပါင္းအစုသာ ျဖစ္၏။

၃။ ပဋိသေႏၶအခါမရအပ္ေသာ ရုပ္တုိ႔ကား သဒၵရုပ္၊ ၀ိကာရရုပ္ ၅-ပါး၊ ဇရတာရုပ္၊ အနိစၥတာရုပ္ဟူေသာ ရုပ္ ၈-ပါးတည္း။

၄။ စတုဇရုပ္ျဖစ္စဥ္
အေၾကာင္း ၄-ပါးေၾကာင့္ ရုပ္တုိ႔၏ ျဖစ္စဥ္ကား -

၁။ ကမၼဇရုပ္တုိ႔သည္ ပဋိသေႏၶစိတ္၏ ဥပါဒ္အခို္ကမွစ၍ ခဏတုိင္း ခဏတုိင္း ျဖစ္ၾက၏။

၂။ စိတၱဇရုပ္တုိ႔သည္ ပဋိသေႏၶေနာင္ ပထမဘ၀င္၏ ဥပါဒ္အခိုက္မွစ၍ စိတ္တုိ႔၏ ဥပါဒ္တုိင္း ဥပါဒ္တုိင္း ျဖစ္ၾက၏။
၃။ ဥတုဇရုပ္သည္ ပဋိသေႏၶစိတ္၏ ဌီကာလမွစ၍ ခဏမစဲ ျဖစ္ၾက၏။

၄။ အာဟာရဇရုပ္တုိ႔သည္ ဂဗၻေသယ်ကသတၱ၀ါတုိ႔အား တစ္သတၱာဟ၊ ႏွစ္သတၱာဟလြန္၍ မိခင္စားမ်ိဳသည့္ အစာအာဟာရမွ ျဖစ္ေသာ ေျမၾသဇာ၏ ကိုယ္အဂၤါအတြင္း ပ်ံ႕ႏွံ႔သည့္ အခါမွစ၍ ခဏမစဲ ျဖစ္ၾက၏။ သံေသဒဇႏွင့္ ဥပပတ္သတၱ၀ါတို႔အား မိမိမ်ိဳအပ္ေသာ သလိပ္တံေတြး (သို႔မဟုတ္) အာဟာရမွျဖစ္သည့္ ၾသဇာ၏ ကိုယ္အဂၤါအတြင္း ပ်ံ႕ႏွံ႔ေသာအခ်ိန္မွစ၍ အာဟာရဇရုပ္တုိ႔ ခဏမစဲ ျဖစ္ၾကကုန္၏။

၅။ စတုဇရုပ္တုိ႔၏ ျဖစ္ပ်က္စဥ္
၁။ ကမၼဇရုပ္တုိ႔သည္ ပဋိသေႏၶစိတ္ ဥပါဒ္အခါမွစ၍ အစဥ္မျပတ္ ျဖစ္ပ်က္လာခဲ့ရာ စုတိစိတ္အထက္ ေနာက္ျပန္ေရတြက္လွ်င္ ၁၇-ခ်က္ေျမာက္ေသာစိတ္၏ ဥပါဒ္အခိုက္၌ ေနာက္ဆံုးျဖစ္ၾက၏။ ထုိေနာက္ဆံုးျဖစ္ၾကေသာ ကမၼဇရုပ္တုိ႔သည္ စုတိစိတ္၏ ဘင္ခဏ၌ ၁၇-ခ်က္ ရုပ္သက္ေစ့သျဖင့္ စုတိစိတ္ႏွင့္ ျပိဳင္၍ ခ်ဳပ္ၾက၏။ သို႔ျဖစ္၍ စုတိစိတ္ခ်ဳပ္ျငိမ္းခ်ိန္၌ ကမၼဇရုပ္တုိ႔လည္း အကုန္ခ်ဳပ္ျငိမ္းၾကေလျပီ။

၂။ ရဟႏၱာတုိ႔၏ စုတိစိတ္မွတစ္ပါး အားလံုးေသာ သတၱ၀ါတုိ႔၏ စုတိစိတ္သည္ ရုပ္ကိုျဖစ္ေစႏုိင္သျဖင့္ စုတိစိတ္၏ ဥပါဒ္ခဏ၌ စိတၱဇရုပ္မ်ား ေနာက္ဆံုးျဖစ္ၾက၏။ ဤစိတၱဇရုပ္တုိ႔သည္ စုတိစိတ္ခ်ဳပ္ျပီးခ်ိန္၌ ခဏငယ္သံုးခ်က္ ရုပ္သက္ရခဲ့ျပီျဖစ္၍ ေနာက္ထပ္ခဏငယ္ ၄၈-ခ်က္ အသက္ရွည္ၾက၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ စုတိစိတ္ခ်ဳပ္ျငိမ္းျပီးေနာက္ ခဏငယ္ ၄၈-ခ်က္အၾကာတြင္ စိတၱဇရုပ္မ်ားအားလံုး ခ်ဳပ္ျငိမ္းေလျပီ။

၃။ ဗဟိဒၶိမွ မ်ိဳအပ္ေသာ အစာအာဟာရလည္းရွိေစ၊ အဇၥ်တၱအာဟာရႏွင့္ ပူးေပါင္းမိသည္လည္း ျဖစ္ေစ၊ ၀ိညာဏ္အေထာက္အပံ့ရသည္လည္း ျဖစ္ေစ၊ ဤအေၾကာင္းသံုးခ်က္ ညီညႊတ္လွ်င္ အာဟာရဇရုပ္ ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အာဟာရဇရုပ္သည္ စုတိစိတ္၏ ဘင္ခဏတုိင္ေအာင္ ျဖစ္ၾက၏။ ထုိေနာက္ဆံုးျဖစ္ၾကေသာ အာဟာရဇရုပ္တုိ႔သည္ စုတိစိတ္ ခ်ဳပ္ျငိမ္းခ်ိန္တြင္ ခဏငယ္ ၁-ခ်က္သာ ရုပ္သက္ရေသးသျဖင့္ ခဏငယ္ ၅၀-ခ်က္ ၾကာေသာအခါ အာဟာရဇရုပ္မ်ားလည္း ခ်ဳပ္ျငိမ္းၾကေလျပီ။

၄။ ဥတုဇရုပ္ကလာပ္တစ္ခုစီတြင္ ပါရွိေသာ ေတေဇာဓာတ္သည္ ရုပ္၏ ဌီအခ်ိန္၌ ခဏငယ္တုိင္း ဥတုဇရုပ္သစ္ကို ဥပါဒ္ေစႏုိင္သျဖင့္ ဥတုဇရုပ္မ်ားသည္ စုေတးျပီးသည့္ ေနာက္၌လည္း ဆက္ကာ ဆက္ကာ ျဖစ္ပ်က္သြားၾက၏။ သို႔အတြက္ အေလာင္းေကာင္သည္ ဥတုဇရုပ္မ်ား၏ အစုအေ၀းသာျဖစ္၏။ အေလာင္းပုပ္ပြ ေဆြးေျမ႕၍ အရုိးစုျဖစ္သည့္တုိင္ေအာင္ ထုိမွတစ္ဆင့္ အရုိးမ်ား ေဆြးေျမ႕၍ ေျမမူန္႔ျဖစ္သည့္တုိင္ေအာင္ ဥတုဇရုပ္ကလာပ္တို႔ ဆက္ကာ ဆက္ကာ ျဖစ္ရစ္ေနၾကေပလိမ့္မည္။

ေဒါက္တာမင္းတင္မြန္ စတုတၳအၾကိမ္ထုတ္ေ၀ေသာ ဗုဒၶအဘိဓမၼတရားေတာ္ အႏွစ္ခ်ဳပ္ စာအုပ္မွ ျပန္လည္ထုတ္ႏုတ္ ေဖာ္ျပေပးသည္။