အရွင္မဟာေမာဂၢလႅာန္ မေထရ္

အရွင္မဟာေမာဂၢလႅာန္သည္ လက္၀ဲေတာ္ရံ အဂၢသာ၀ကမေထရ္ျမတ္ ျဖစ္သည္။ မေထရ္ျမတ္မွာ ဘုန္းတန္းခိုးအာႏုေဘာ္ ၾကီးမားလွသျဖင့္ ျမတ္စြာဘုရား အားထားရေသာ ေခါင္းေဆာင္မေထရ္ၾကီးတစ္ပါး ျဖစ္သည္။ နေႏၵာပနႏၵာနဂါးကို မာန္စြယ္က်ိဳးေအာင္ ဆံုးမေတာ္မူျပီး ျမတ္စြာဘုရားထံ ေခၚေဆာင္ခဲ့ကာ သရဏဂံုတည္ေစခဲ့သည္။ နတ္ျပည္သို႔ၾကြ၍လည္း နတ္သားနတ္သမီးတုိ႔၏ ဘ၀အေၾကာင္း လူ႔ရြာ လူသား ဒကာ ဒကာမမ်ားအား အျဖစ္မွန္ကို ျပန္လည္ေဟာျပ အားက်ေစခဲ့သည္၊ ငရဲဘံု ျပိတၱာဘံုသို႔ ၾကြေရာက္၍လည္း ဆင္းရဲဒုကၡခံစားေနၾကရေသာ ငရဲ ျပိတၱာတုိ႔၏ ဘ၀ကို လူ႔ေလာကမွ ဒကာ ဒကာမတုိ႔အား အကုသိုလ္မူမျပဳၾကရန္ ျပန္လည္ေဟာျပေတာ္မူသည္။ အဂၢသာ၀ကမေထရ္ႏွစ္ပါးသည္ ေနႏွင့္လပမာ လြန္စြာ ထင္ရွားသည့္ သာသနာက်က္သေရေဆာင္ၾကီးမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

အရွင္မဟာေမာဂၢလႅာန္အေလာင္းလ်ာသည္ လြန္ခဲ့ေသာ တစ္အေသေခၤ်ႏွင္ ့ကမၻာတစ္သိန္းကာလက သီရိ၀ၯဟူေသာ အမည္ျဖင့္ ဥစၥာၾကြယ္၀သည့္ သူၾကြယ္မ်ိဳး၌ ျဖစ္ခဲ့သည္၊ အရွင္သာရိပုတၱရာအေလာင္း သရဒလုလင္ႏွင့္ အတူတကြ ကစားေဖာ္ငယ္သူငယ္ခ်င္းမ်ား ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္၊ အေနာမဒႆီ ျမတ္စြာဘုရားထံေတာ္တြင္ သရဒရေသ့သည္ လက္ယာေတာ္ရံ အဂၢသာ၀ကဆု ပန္ဆင္ျပီးေသာအခါ သရဒရေသ့၏ တုိက္တြန္းခ်က္အရ ဘုရားအမွဴးရွိေသာ သံဃာေတာ္တစ္သိန္းတုိ႔အား ၇-ရက္လံုးလံုး ဆြမ္းသကၤန္းမ်ားလွဴဒါန္းကာ လက္၀ဲေတာ္ရံ အဂၢသာ၀ကဆုကို ပန္ဆင္ခဲ့ေလသည္။ အေနာမဒႆီ ျမတ္စြာဘုရားက “ေနာင္အခါ ပြင့္လတၱံ႕ေသာ ေဂါတမမည္ေသာ ဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္၌ ေမာဂၢလႅာန္ဟူေသာအမည္ျဖင့္ အဂၢသာ၀ကမေထရ္ျမတ္ ျဖစ္လိမ့္မည္”ဟု ဗ်ာဒိတ္ေပးေတာ္မူခဲ့ ေလသည္။ အဂၢသာ၀က ေလာင္းလ်ာ ႏွစ္ဦးတုိ႔သည္ သံသရာ၀ယ္ ပါရမီျဖည့္စဥ္ကလည္း မ်ားေသာအားျဖင့္ အတူတကြ ျဖည့္ခဲ့ၾကျပီး ေနာက္ဆံုးဘ၀၌လည္း အတူတကြ လက္တြဲခဲ့ၾကသည္။

ေနာက္ဆံုးဘ၀၌ ရာဇျဂိဳဟ္ျမိဳ႕ေတာ္အနီး ေကာလိတရြာတြင္ ေမာဂၢလိအမည္ရွိေသာ ပုေဏၰးမ၏၀မ္း၀ယ္ ပဋိသေႏၶယူခဲ့သည္။ ေကာလိတရြာတြင္ အၾကီးအကဲအမ်ိဳး၏ သားျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေကာလိတဟု အမည္မွည့္ၾကကုန္၏။ အရွင္သာရိပုတၱရာအေလာင္း ဥပတိႆႏွင့္ အရွင္မဟာေမာဂၢလႅာန္အေလာင္း ေကာလိတတုိ႔သည္ ေ၀ဒသံုးပံု အတတ္ပညာမ်ိဳးစံု တုိ႔ကို တတ္ကြ်မ္းခဲ့ၾကသည္၊ ေကာလိတလုလင္တြင္ အာဇာနည္ျမင္းကေသာ ရထားငါးရာအေဆာင္အေယာင္ ရွိသည္။ သူငယ္ခ်င္း ႏွစ္ေယာက္တုိ႔သည္ ေတာင္ထိပ္ပြဲသဘင္ကို ႏွစ္စဥ္ အတူတကြ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ၾကည့္ခဲ့ၾကျပီး ေနာက္ဆံုးႏွစ္တြင္ သံေ၀ဂတရားရရွိက သိဥၥည္းပရိဗုိဇ္ ဆရာၾကီးထံ ရဟန္းျပဳခဲ့ၾကသည္။

ေနာင္အခါ အရွင္အႆဇိထံမွ နာယူခဲ့ရေသာ တရားဂါထာကို ဥပတိႆ ျပန္လည္ေဟာျပ၍ ေကာလိတလည္း ေသာတာပန္ျဖစ္လာသည္၊ ထုိ႔ေနာက္ ရာဇျဂိဳဟ္ ေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းေတာ္၌ သီတင္းသံုးေနေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရားထံ ေရာက္ရွိလာၾကကာ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃-ခုႏွစ္၊ တပို႔တြဲလဆန္း ၁-ရက္ေန႔၌ ဧဟိ ဘိကၡဳရဟန္းျဖစ္လာသည္၊ တပို႔တြဲလဆန္း ၈-ရက္ေန႔တြင္ မဂဓတုိင္း ကလႅ၀ါလရြာကို အမွီျပဳ၍ ရဟန္းတရားအားထုတ္ကာ သာ၀ကပါရမီဉာဏ္၏ အထြတ္အထိပ္သို႔ ေရာက္ေတာ္မူျပီး ရဟႏၱာျဖစ္ေတာ္မူသည္။ တပို႔တြဲလျပည့္၌ က်င္းပေသာ ပထမသာ၀ကသႏၷိပါတ သံဃာ့အစည္းအေ၀းၾကီးတြင္ အရွင္မဟာေမာဂၢလႅာန္ဟူေသာ အမည္ျဖင့္ လက္၀ဲေတာ္ရံ အဂၢသာ၀ကအရာ ရေတာ္မူသည္။

ေနာင္အခါ သာ၀တၳိျမိဳ႕ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္ သံဃာ့အစည္းအေ၀းပြဲၾကီးတြင္ တန္ခိုးအရာ ျပိဳင္ဘက္ကင္းေသာ ဣဒၶိမႏၱ ဧတဒဂ္ဘြဲ႕ ခ်ီးျမွင့္ျခင္းခံရသည္။

ျမတ္စြာဘုရားသည္ သံဃာေတာ္မ်ားႏွင့္အတူ ေ၀ရဥၨာျမိဳ႕၌ ၀ါဆုိေတာ္မူစဥ္ မာရ္နတ္၏ ေႏွာင့္ယွက္မူေၾကာင့္ သံဃာေတာ္တုိ႔အား ဆြမ္းေလာင္းလွဴရန္ ေမ့ေလ်ာ့ေနၾကသျဖင့္ ဆြမ္းအခက္အခဲၾကံဳခဲ့ဖူးသည္၊ ထုိအခါ အရွင္မဟာေမာဂၢလႅာန္မေထရ္က “လက္တစ္ဖက္ကို ကမၻာေျမအသြင္ ဖန္ဆင္းကာ ကမၻာေျမၾကီးေပၚရွိ သတၱ၀ါ ေရ ေျမ ေတာ ေတာင္ သမုဒၵရာ ျမိဳ႕ရြာ နယ္ပယ္တုိ႔ကို ေျပာင္းေရႊ႕ထားျပီးမွ လက္တစ္ဖက္ျဖင့္ ေျမၾကီး၏ အတြင္းပိုင္းကို လွန္ေလ်ာကာ ေျမဆီၾသဇာကိုေဆာင္ယူ၍ သံဃာေတာ္တုိ႔အား ဆက္ကပ္ပါမည္”ဟု ေလွ်ာက္ထားရာ ျမတ္စြာဘုရား ခြင့္ျပဳေတာ္မမူေခ်၊ ဘုန္းတန္းခိုးနည္းေသာ ရဟန္းတုိ႔လက္ထက္တြင္ ဒကာ ဒကာမတုိ႔ အျပစ္တင္ကာ အကုသိုလ္ျဖစ္ၾကမည္စိုးေသာေၾကာင့္ျဖစ္၏။

ျမတ္စြာဘုရားသည္ စာတုမျမိဳ႕ သွ်ိသွ်ားေတာေက်ာင္း၌ သီတင္းသံုးေနစဥ္ အရွင္သာရိပုတၱရာႏွင့္ အရွင္ေမာဂၢလႅာန္တုိ႔သည္ စာတုမရြာသုိ႔ ရဟန္းငါးရာႏွင့္ အတူ ဆုိက္ေရာက္လာၾကသည္၊ အာဂႏၱဳရဟန္းမ်ားႏွင့္ အာ၀ါသိကရဟန္းတုိ႔ က်ယ္ေလာင္ဆူညံစြာ ေျပာဆုိေနၾကသည္ကို ျမတ္စြာဘုရားၾကားေတာ္မူလွ်င္ “တံငါသည္တုိ႔ ငါးလုသကဲ့သို႔ ဆူညံစြာ ေျပာဆုိေနၾကဘိသည္”ဟု မိန္႔ေတာ္မူျပီး နွင္ထုတ္ေတာ္မူခဲ့သည္။

စတုမျမိဳ႕သား သာကီ၀င္မင္းသားမ်ားက “ျမတ္စြာဘုရား - ဤရဟန္းေတာ္တုိ႔သည္ သာသနာေတာ္သို႔ ၀င္ေရာက္လာသည္မွာ မၾကာေသးပါ၊ ရဟန္းသစ္မ်ားသာျဖစ္ၾကပါသည္၊ သာသနာေတာ္၏ အဆံုးအမကို ရရွိရန္ ျမတ္စြာဘုရားထံ လာေရာက္ၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ေပါက္သစ္စ ေကာက္ပင္ငယ္သည္ ေရကို မရလွ်င္ ပ်က္စီးႏုိင္သကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ႏြားသားငယ္သည္ ေပ်ာက္ေနေသာ မိခင္ႏြားမၾကီးကို ရွာမေတြ႕လွ်င္ အားကိုးမဲ့ကာ ပ်က္စီးရာသကဲ့သို႔လည္းေကာင္း ျမတ္စြာဘုရားကို မဖူးေတြ႕ၾကရသည္ရွိေသာ္ နစ္နာဆံုးရူံးသြားနုိင္ၾကပါသည္၊ သံဃာေတာ္မ်ားကို ျပန္လည္ လက္ခံေတာ္မူပါ ျမတ္စြာဘုရား”ဟု ေလွ်ာက္ထားၾကသျဖင့္ ျပန္လည္ လက္ခံေတာ္မူသည္။ ထုိကိစၥကို သဟမၸတိျဗဟၼာၾကီးပင္ ၀င္ေရာက္ေတာင္းပန္ခဲ့ရေလသည္။

အရွင္သာရိပုတၱရာႏွင့္ အရွင္ေမာဂၢလႅာန္တုိ႔သည္ ထုိရဟန္းသစ္သံဃာငါးရာကို ေခၚေဆာင္ျပီး ျမတ္စြာဘုရားထံေတာ္သို႔ အဆံုးအမခံယူရန္ ေရာက္လာၾကရာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္က - “သံဃာမ်ားကို ငါဘုရားႏွင္ထုတ္ေသာအခါ သင္သည္ မည္သို႔ သေဘာထားသနည္း”ဟု အရွင္သာရိပုတၱရာကို ေမးေတာ္မူေသာအခါ မေထရ္ၾကီးက “ျမတ္စြာဘုရားသည္ သံဃာေတာ္အေပၚ၌ တစံုတရာေၾကာင့္ၾကစိုက္ေတာ္မမူေတာ့ဘဲ ဖလသမာပတ္ျဖင့္ ခ်မ္းသာစြာေနေတာ္မူလုိသည္ ျဖစ္မည္၊ ငါလည္း ျမတ္စြာဘုရားရွင္ကဲ့သို႔ပင္ ဖလသမာပတ္ျဖင့္ ခ်မ္းသာစြာ ေနေတာ့မည္ဟု ေအာက္ေမ့ေၾကာင္း ေလွ်ာက္ထားသည္။

တဖန္ အရွင္ေမာဂၢလႅာန္ကို မည္သို႔သေဘာထားေၾကာင့္ ေမးေတာ္မူရာ “ျမတ္စြာဘုရားသည္ သမာပတ္ခ်မ္းသာျဖင့္ ျငိမ္းေအးစြာစံေနေတာ္မူလုိဟန္ရွိသည္၊ ယခုအခါ ငါသည္ အရွင္သာရိပုတၱရာႏွင့္အတူ သံဃာေတာ္တုိ႔ကို ေစာင့္ေရွာက္ဦးေဆာင္ရန္ အခ်ိန္တန္ေနျပီ”ဟု သေဘာထားေၾကာင္း ေလွ်ာက္ထားေလသည္။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ အရာရာ၌ တာ၀န္ကိုမေရွာင္၊ ဦးေဆာင္သည့္စိတ္ဓာတ္မ်ား ျဖစ္ပြားေစေတာ္မူလုိသျဖင့္ ဤကိစၥ၌ အရွင္မဟာေမာဂၢလႅာန္ ေလွ်ာက္ထားသည္ကိုသာ ေကာင္းခ်ီးသာဓု ေပးေတာ္မူေလသည္။

တခါက ေဒ၀ဒတ္၏ သင္းခြဲ ဆြဲေဆာင္မူေနာက္သို႔ လမ္းမွားစြာ လုိက္ပါသြားေသာ ရဟန္းေတာ္မ်ားကို ျပန္လည္သိမ္းသြင္းရန္ အဂၢသာ၀ကႏွစ္ပါး လုိက္ပါသြားခဲ့သည္၊ အရွင္သာရိပုတၱရာက ပညာျဖင့္စည္းရုံသကဲ့သို႔ အရွင္ေမာဂၢလႅာန္က တန္ခိုးျဖင့္သိမ္းသြင္းကာ ညာလက္ရုံးအားထားရသူမ်ား ပီပီ တာ၀န္သိသိ လြဲမွားသူမ်ားကို ျပန္လည္သိမ္းသြင္းျပီး လမ္းမွန္ေရာက္ေစခဲ့သည္။ ျမတ္စြာဘုရားထံသို႔အေရာက္ ျပန္လည္ေခၚေဆာင္ႏုိင္ခဲ့ၾကသည္။

အရွင္ေမာဂၢလႅာန္မေထရ္ျမတ္၏ နတ္ျပည္ကိုယ္ေတြ႕ ငရဲျပည္ကိုယ္ေတြ႕ တရားေတာ္မ်ားေၾကာင့္ လူတုိ႔သည္ အလွဴဒါန ဥပုသ္သီလ သမထ၀ိပႆနာ ကုသိုလ္ေကာင္းမူျပဳလုပ္ရန္ ထက္သန္လာၾကသည္။ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို ပို၍ ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္လာၾကသည္၊ သာသနာေတာ္ စည္ပင္ျပန္႔ပြား ထြန္းကားတုိးတက္လာသည္ႏွင့္အမွ် ဘုရားအမည္ခံထားၾကေသာ တိတၳိဆရာၾကီးမ်ား အဖုိ႔ ကိုးကြယ္သူနည္းပါး လာဘ္သပၸကာ ရွားလာျပီး ေနမင္း၏ ေရာင္၀ါေအာက္၀ယ္ ပုိးစုန္းၾကဴးပမာ ေမွးမွီန္ေပ်ာက္ကြယ္စ ျပဳလာၾကသည္။

ထုိ႔ထက္ အရွင္မဟာေမာဂၢလႅာန္မေထရ္သည္ ဒကာ ဒကာမတုိပအား ငရဲျပည္အေၾကာင္း ေဟာျပေတာ္မူရာ၌ မိစၦာဒိ႒ိအယူရွိသူမ်ားသည္ မည္သို႔မည္ပံု ငရဲ၌ ဆင္းရဲၾကီးစြာခံေနၾကရေၾကာင္း ေဟာၾကားေတာ္မူ၍ အရွင္မဟာေမာဂၢလႅာန္ အေပၚ တတၳိတုိ႔သည္ အညူိးထားလာၾကသည္။

သာသနာျပင္ပ ဂုိဏ္းအသီးသီးမွ တတၳိတုိ႔သည္ သုႏၵရီ ပရိဗုိဇ္မ၊ စိဥၥမာန၀ိကာ စေသာ အသိဉာဏ္နည္းသည့္ မိန္းမသားမ်ားကိုပင္ အသံုးျပဳ၍ ဘုရားရွင္၏ ဂုဏ္သေရကို ဖ်က္ဆီးရုံမွ်မက တန္ခိုးၾကီးသည့္အရာတြင္ နာမည္ေက်ာ္လွသည့္ အရွင္ေမာဂၢလႅာန္ကဲ့သို႔ေသာ ပုဂၢိဳလ္ျမတ္ၾကီးကိုပင္လွ်င္ လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္ရန္ ၾကံစည္လာၾကသည္။ ထုိအၾကံအစည္ထေျမာက္ရန္ မေထရ္ျမတ္၏ အတိတ္ကံကလည္း ဖန္လာခဲ့သည္။

အရွင္ေမာဂၢလႅာန္သည္ သံသရာက်င္လည္စဥ္ ဘ၀တစ္ခုက မယားမုိက္၏ စကားကို နားေထာင္ကာ ေက်းဇူးၾကီးလွ မိႏွင္ဘတုိ႔ကို သူခိုးဓားျပေယာင္ေဆာင္၍ ရုိက္ႏွက္ခဲ့ဖူးသည္။ ထုိအကုသိုလ္ကံက အက်ိဳးေပးရန္ အခြင့္ေရာက္လာ၍ တန္ခိုးအရာ ျပိဳင္ဘက္ကင္းသူျဖစ္ေသာ္လည္း ေရွးၾကမၼာ၀ဋ္ကား မလြတ္သာခဲ့ေခ်၊ “၀ဋ္မွာအျမဲ ငရဲမွာအပ” ဟူေသာ ဆုိရုိးစကားအရ ငရဲကို အရိယာမဂ္ျဖင့္ ပယ္ေဖ်ာက္ႏုိင္ေသာ္လည္း အတိတ္ဘ၀ ၀ဋ္ေၾကြးကိုမူ ေရွာင္လြဲ၍မရ၊ ျပန္လည္ေပးဆပ္ရသည္။

တိတၳိတုိ႔၏ ေငြေၾကးေပး ခုိင္းေစမူေၾကာင့္ ခိုးသားငါးရာတုိ႔သည္ အရွင္မဟာေမာဂၢလႅာန္ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ၾကီးကို ရုိက္ႏွက္သတ္ျဖတ္ရန္ ေခ်ာင္းေျမာင္းေနၾကသည္၊ ပထမအၾကိမ္ ဒုတိယအၾကိမ္ ႏွစ္ၾကိမ္တုိင္တုိင္ စ်ာန္တန္ခိုးျဖင့္ ေကာင္းကင္ပ်ံကာ ေရွာင္တိမ္းႏုိင္ေသာ္လည္း တတိယအၾကိမ္မွာမူ ၀ဋ္ေၾကြးၾကံဳလာျပီျဖစ္သျဖင့္ အေတာင္က်ိဳးေသာ ငွက္ငယ္ပမာ စ်ာန္အစြမ္း မျပႏုိင္ေတာ့ဘဲ ကံတရား၏ စီမံမူကို ခံရေလေတာ့သည္။

အရွင္ေမာဂၢလႅာန္မေထရ္ျမတ္ၾကီး၏ ဘ၀ျဖစ္စဥ္ေတာ္က ကံတန္ခိုး စ်ာန္တန္ခိုးႏွင့္ ဉာဏ္တန္ခိုးတုိ႔ကို ခ်ိန္ထုိးညႊန္ျပေတာ္မူခဲ့ေလျပီ။

ခုိးသားငါးရာတုိ႔ စိတ္တုိင္းက် ေထာင္းထုသျဖင့္ ဖြဲအိပ္ပမာ ညက္ညက္ေၾကေနေသာ ခႏၶာကိုယ္ကို မေထရ္ျမတ္သည္ သမာပတ္တန္ခိုးျဖင့္ ျပန္လည္ထိန္းျပီး ျမတ္စြာဘုရားထံအေရာက္ ၾကြေတာ္မူခဲ့သည္။ ျမတ္စြာဘုရားအား ရွိခိုးျပီး ပရိနိဗၺာန္ျပဳခြင့္ေတာင္းေလရာ ပရိနိဗၺာန္မျပဳမီ ဘုရားရွင္၏ တိုက္တြန္းေတာ္မူခ်က္အရ ရဟန္းသံဃာမ်ားကို တန္ခိုးအမ်ိဳးမ်ိဳး ျပကာ တရားေဟာေတာ္မူရသည္၊ ျမတ္စြာဘုရားကို ေနာက္ဆံုး ရွိခိုးျခင္းျဖင့္ ရွိခိုးျပီး ေဇတ၀န္ေက်ာငး္ေတာ္မွထြက္ကာ ရာဇျဂိဳဟ္ျမိဳ႕ေတာ္ ဣသိဂိလိေတာင္ယံ ကာဠသိလာေက်ာက္ဖ်ာထက္၌ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈-ခုႏွစ္၊ တန္ေဆာင္မုန္းလကြယ္ေန႔၌ ပရိနိဗၺာန္ျပဳေတာ္မူသြားေလသည္။

ျမတ္စြာဘုရားႏွင့္ သံဃာေတာ္တုိ႔သည္ ရာဇျဂိဳဟ္သို႔ၾကြေလေတာ္မူၾကျပီး အရွင္ျမတ္၏ ရုပ္ကလာပ္ေတာ္ကို မီးသျဂၤိဳဟ္ေတာ္မူကာ ဓာတ္ေတာ္မ်ားကို ေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းေတာ္ တံခါးမုခ္အနီး၌ ဓာတုေစတီ တည္ထားေစေတာ္မူေလသည္။

အရွင္မဟာေမာဂၢလႅာန္မေထရ္ျမတ္ၾကီး က်ဴးရင့္ ေဟာၾကားေတာ္မူေလ့ရွိေသာ ၾသ၀ါဒတရားေတာ္ -

ေယ စ ပႆႏၱိ သခၤါေရ၊ ပရေတာ ေနာ စ အတၱေတာ။
ပစၥဗ်ာဓိ ံသု နိပုဏံ၊ ၀ါလဂၢံ ဥသုနာ ယထာ။

ရုပ္ ေ၀ဒနာ သညာ သခၤါရ ၀ိညာဏ္ဟူေသာ ခႏၶာငါးပါးတုိ႔ကို “အႏွစ္သာရရွိ၏၊ အလုိသို႔လုိက္ပါ၏၊ အစိုးရ၏(အတၱ)”ဟု မရူျမင္ဘဲ ထုိခႏၶာငါးပါးတုိ႔သည္ အႏွစ္သာရမရွိ၊ အလုိသို႔မလုိက္၊ အစိုးမရ(အနတၱ)ဟု ရူျမင္ေသာ ပုဂၢိဳလ္သည္ အစိတ္တစ္ရာစိတ္၍ ထားအပ္ေသာ သာျမီးဖ်ား၏ တစ္စိတ္မွ်ကိုပင္ ျမားျဖင့္ မွန္ေအာင္ ပစ္ႏုိင္စြမ္းရွိသူကဲ့သို႔ အလြန္သိမ္ေမြ႕ေသာ အနက္ အဓိပၸာယ္ သေဘာတရားကို ထုိးထြင္း၍ သိႏုိင္ေပ၏။

နယိဒံ သိထိလမာရဗၻ၊ နယိဒံ အေပၸန ထာမသာ။
နိဗၺာန မဓိဂႏၱဗၺံ၊ သဗၺဂႏၳပေမာစနံ။

အလံုးစံုေသာ ဂႏၳတရားတုိ႔မွ လြတ္ေျမာက္ရာ နိဗၺာန္ကို ေပါ့ေပါ့ ေလ်ာ့ေလ်ာ့ အားထုတ္ရုံမွ်ျဖင့္ မရရွိႏုိင္၊ နိဗၺာန္ကို အနည္းငယ္မွ်ေသာ ၀ီရိယအစြမ္းျဖင့္ မရရွိႏုိင္။

န ေ၀ အဂၢိ ေစတယတိ၊ အဟံ ဗာလံ ဍဟာမီတိ။
ဗာေလာ၀ ဇလိတံ အဂၢိ ံ၊ အာသဇၨ နံ ပဍယွတိ။

မီးသည္ “လူမုိက္ကို ပူေလာင္ေစအံ့”ဟု လံု႔လမျပဳေပ။ အလွ်ံတေျပာင္ေျပာင္ ေတာက္ေလာင္ေသာ မီးကို လူမုိက္ကိုယ္တုိင္က ကိုင္တြယ္ထိေတြ႕ျခင္းေၾကာင့္သာ ပူေလာင္ေစ၏။

ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္အစိုးရ သာသနာေရး၀န္ၾကီးဌာန ဗုဒၶဘာသာတရားေတာ္ (အဆင့္ျမင့္) စာအုပ္မွ ထုတ္ႏူတ္ေဖာ္ျပသည္။