သတိနဲ႔ ကိုယ့္စိတ္ကို ကုိယ္သိ (၁)

ကိုယ့္စိတ္ကိုကိုယ္ သိတယ္ဆုိတာ ကိုယ့္ရဲ႕အေကာင္းဆံုး အရည္အခ်င္းေတြထြက္လာဖုိ႔ အဓိကအေၾကာင္းျဖစ္တယ္။ ဒီတစ္ခုကိုမွ မလုပ္လုိ႔ရွိရင္ ပိုေကာင္းတဲ့ တျခားအရည္အခ်င္းေတြ ထြက္မလာႏုိင္ဘူး။

လူနဲ႔တိရိစၦာန္ ျခားနားမူျဖစ္တဲ့ မိမိစိတ္ကိုမိမိ သိျခင္းဆုိတဲ့ စြမ္းရည္ဟာ အတုိင္းအတာ ကန္႔သတ္ခ်က္ မရွိဘူး။ လူကို လူပီသေအာင္လုပ္ေပးတဲ့ စြမ္းအားသတၱိ ျဖစ္ရုံတင္ မကပါဘူး။ သာမန္လူထက္ ပိုလြန္တဲ့၊ ထူးကဲတဲ့၊ ျမင့္ျမတ္တဲ့ လူသားတစ္ဦးျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးႏုိင္တယ္။

လူတုိင္းမွာ တကယ္မလုပ္မျဖစ္တဲ့အလုပ္ တစ္ခုပဲ ရွိတယ္။ ကိုယ့္အေၾကာင့္ ကိုယ္ သိဖုိ႔ပဲ။ ကိုယ့္အေၾကာင္းကိုကိုယ္ အမွန္အတုိင္း သိရတာ မသက္သာပါဘူး။

ကိုယ့္စိတ္ကိုကိုယ္ သိလာတဲ့အခါမွာ အင္မတန္ၾကီးမားတဲ့ အင္အားတစ္ခုကို ေတြ႕ရတယ္။ အားငယ္စိတ္ ေၾကာက္စိတ္ မရွိေတာ့ဘူး။ ခ်ီးမြမ္းတာ, ကဲ့ရဲ႕တာကို မေၾကာက္ေတာ့ဘူး။ ဆင္းရဲတာ ပင္ပန္းတာကို မေၾကာက္ေတာ့ဘူး။ ဘာကိုမွ မေၾကာက္တဲ့စိတ္ကို ရတယ္။

ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္ကိုယ္ သိေနတဲ့သူဟာ အက်ိဳးမရွိတာကို လုပ္ခ်င္တဲ့စိတ္ကို ဦးစားမေပးေတာ့ဘူး။ အက်ိဳးရွိတာကို ဦးစားေပးတယ္။ လုပ္သင့္တာေတြကို ပိုလုပ္ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကုိယ့္ဘ၀ဟာ ပုိျပီး အဆင္ေျပလာတယ္။

ကုသိုလ္ေကာင္းမူေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတဲ့အထဲက တကယ္အက်ိဳးအမ်ားဆံုး၊ အင္အားအၾကီးဆံုး ကုသိုလ္ဟာ မေမ့မေလ်ာ့ သတိနဲ႔ေနတာ။

ကိုယ့္စိတ္ကိုကိုယ္ အမွန္အတုိင္းမသိရင္ ကိုယ့္စိတ္က ဂေယာက္ဂယက္ ျဖစ္ေနရင္ ကိုယ့္မွာ ဘာ Power မွ မရွိဘူးလို႔ ေျပာလုိ႔ရတယ္။ ေမာဟၾကီးတဲ့သူရဲ႕ စိတ္မွာ Power မရွိဘူး။ သတိၾကီးတဲ့သူ၊ သမာဓိၾကီးတဲ့သူ၊ ဉာဏ္ပညာၾကီးတဲ့သူရဲ႕ စိတ္မွာ Power ရွိတယ္။

“အပၸမာေဒါ အမတံ ပဒံ” ဆုိတာ။ အပၸမာေဒါ - မေမ့မေလ်ာ့ျခင္းသည္၊ အမတံ - မေသျခင္း၏ (တစ္နည္းအားျဖင့္) နိဗၺာန္၏၊ ပဒံ - အေၾကာင္းပင္တည္း။

“ပမာေဒါ မစၥဳေနာ ပဒံ” ဆုိတာ။ ပမာေဒါ - မေမ့မေလ်ာ့ျခင္းသည္၊ မစၥဳေနာ - ေသျခင္း၏၊ ပဒံ - အေၾကာင္းပင္တည္း။

“အပၸမတၱာ နမီယႏိၱ” - မေမ့မေလ်ာ့သူတုိ႔သည္ မေသကုန္။

“ေယ ပမတၱာ ယထာမတာ” - ေမ့ေလ်ာ့သူတို႔သည္ ေသသူတို႔ႏွင့္ တူကုန္၏။

သတိမပါ ဉာဏ္မပါဘဲနဲ႔ ဟိုေတြးဒီေတြးနဲ႔ ေမ့တိေမ့ေလ်ာ့ေနတဲ့သူဟာ အဲဒီအခ်ိန္ဟာ သူ႔အတြက္ ေသသြားတဲ့ အခ်ိန္ပဲ။ ကိုယ့္ဘ၀မွာ ေနေနရတဲ့အခ်ိန္နဲ႔ ေသေနရတဲ့အခ်ိန္ ဘယ္ဟာက မ်ားေနလဲဆုိတာ ေတာ္ေတာ္ စဥ္းစားသင့္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ တကယ္ေနလုိက္ရတဲ့အခ်ိန္၊ တန္ဖိုးရွိရွိ ေနလုိက္ရတဲ့အခ်ိန္၊ သတိနဲ႔ ဉာဏ္နဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ ေနလုိက္ရတဲ့ အခ်ိန္ေတြ မ်ားေအာင္ ၾကိဳးစားမွသာ တကယ္အသက္ရွင္တဲ့သူလုိ႔ ဆုိႏုိင္မယ္။

သတိနဲ႔ေနတဲ့အက်င့္ကို မ်ားမ်ားလုပ္လာတဲ့အခါက်မွ ေမ့တိေမ့ေလ်ာ့နဲ႔ ေနျခင္းသည္ တကယ္ အသက္မ၀င္ဘူးဆိုတာ သိလာတယ္။ သတိနဲ႔ေနတာ အင္မတန္ အသက္၀င္တယ္။ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ တကယ္ ခံစားလို႔ရတယ္ေနာ္။ သတိျမဲေအာင္ ၾကိဳးစားျပီးေတာ့ ေနသြားလို႔ရွိရင္ “သတိျမဲလာေလေလ အသက္၀င္ေလေလ” ဆုိတဲ့ စကားရဲ႕ အဓိပၸာယ္ကို ပိုသိေလေလ ျဖစ္လာတယ္။

ေမ့တိေမ့ေလ်ာ့ သတိလက္လြတ္ေနတယ္ဆုိတာ မေကာင္းပါဘူး။ ဘာပဲလုပ္လုပ္ ဘာပဲေတြးေတြး အခ်ိန္မေရြး အခါမေရြး သတိနဲ႔ေနရတာ အေကာင္းဆံုးပဲ။

တစ္ေန႔တာလံုး သတိကပ္ျပီးေတာ့ ေနတဲ့သူဟာ ၾကည္လင္တယ္၊ ေအးခ်မ္းတယ္၊ ႏူးညံ့တယ္၊ တည္ၾကည္ခံ့ညားတယ္။ မ်က္ႏွာအမူအရာ၊ ေျပာတာဆုိတာကို ၾကည့္ရင္လည္း သတိနဲ႔ေနတဲ့သူဟာ အပိုအလိုမရွိ ေျပာတယ္။ တည္တည္ျငိမ္ျငိမ္ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း ရွိတယ္။

သတိရွိေနျခင္းသည္ပင္လွ်င္ စိတ္ဓာတ္နဲ႔အသိဉာဏ္ကို ျမွင့္ေပးထားတာနဲ႔ တူတယ္။ ေမ့တိေမ့ေလ်ာ့ေနတာဟာ ကိုယ့္ရဲ႕ စိတ္အဆင့္အတန္းကို က်သြားေအာင္ ဘ၀အဆင့္အတန္းကို က်သြားေအာင္ ခြင့္ျပဳထားတာနဲ႔ တူတယ္။

လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ စိတ္ေနသေဘာထား, အက်င့္သီလ, အသိဉာဏ္, လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ စသည္ျဖင့္ အားလံုး အဆင့္ျမင့္မားလာဖုိ႔အေရးမွာ အေျခခံအက်ဆံုးအခ်က္ဟာ သတိပဲ။

စိတ္ထားေတြ၊ အသိဉာဏ္္ေတြ၊ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ေတြ၊ လူမူေရး, စီးပြားေရးေတြပါ တျဖည္းျဖည္း တုိးတက္လာခ်င္ရင္ တတ္ႏုိင္သေလာက္ ကိုယ့္စိတ္ကို သိျပီးေနပါ။

ပစၥည္းေကာင္းေတြ သံုးႏုိင္ရုံနဲ႔ အဆင့္အတန္းျမင့္တဲ့သူ မျဖစ္ေသးဘူး။ စိတ္ေနသေဘာထား အဆင့္အတန္းျမင့္မွ အဆင့္အတန္း ျမင့္တဲ့သူလုိ႔ ဆုိႏုိင္တယ္။ ေနပံုထုိင္ပံု ေျပာပံုဆုိပံု အဆင့္အတန္းျမင့္မွ အဆင့္အတန္းျမင့္တဲ့သူ ျဖစ္တယ္။

Self-perfection is culture ဆိုတာ မိမိကိုယ္ကို ေကာင္းသည္ထက္ ေကာင္းေအာင္ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ကင္းေအာင္ လုပ္တာ ယဥ္ေက်းမူပါ။

Self-perfection ဆိုတာ ရုပ္ရည္ကို perfect ျဖစ္ေအာင္ လုပ္တာကို ေျပာတာမဟုတ္ဘူး။ ခႏၶာကိုယ္ၾကီးကို ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ကင္းေအာင္ perfect ျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လုိမွ လုပ္လုိ႔မရဘူး။ ဒါျဖင့္ရင္ perfect ျဖစ္ေအာင္၊ ၾကာေလ ပိုေကာင္းေလျဖစ္ေအာင္ ဘယ္ဟာကို လုပ္ရင္ရမွာလဲဆုိေတာ့ စိတ္ပဲရတယ္။ ဘုရားေဟာတဲ့ ကိေလသာေတြ လံုး၀ကင္းတဲ့ ထိေအာင္ တရားအားထုတ္ဖုိ႔ဆိုတာဟာ Self-perfection ပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ရဟႏၱာျဖစ္သြားရင္ စိတ္က perfect ပဲ။ ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ ကင္းသြားတယ္။ အဲ့သလုိဆုိရင္ အဲဒီရူေထာင့္ကေန ၾကည့္ေတာ့ ဘုရားေဟာတဲ့ တရားေတာ္ေတြက အျမင့္ဆံုး ယဥ္ေက်းမူ ျဖစ္သြားတယ္။

ကိုယ့္ဘ၀ကို တကယ္ပိုေကာင္းေအာင္ လုပ္တဲ့အခါမွာ ေသခ်ာတဲ့ေနရာက စပါ။ စိတ္ထားေကာင္းေအာင္ အရင္လုပ္ပါ။ တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေအာင္, ရုိးသားေျဖာင့္မတ္ေအာင္, ကိုယ္ခ်င္းစာတတ္ေအာင္, ကူညီတတ္ေအာင္, မနာလုိ၀န္တုိစိတ္ နဲေအာင္, မုဒိတာမ်ားေအာင္, တစ္ကိုယ္ေကာင္း မဆန္ေအာင္, ခြင့္လႊတ္တတ္ေအာင္, အေကာင္းျမင္တတ္ေအာင္ ေန႔စဥ္ စိတ္ကို သတိနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ရင္း ေလ့က်င့္ယူပါ။

၀မ္းနဲ႔၀မ္းသာ မ်ားလြန္တဲ့သူဟာ ဘ၀လမ္းေၾကာင္း မေျဖာင့္ဘူး။ ၀မ္းနဲ႔၀မ္းသာျဖစ္တုိင္း ဘ၀လမ္းေၾကာင္း ေကြ႕ေကာက္သြားတယ္။

ကိုယ့္စိတ္က္ို ကိုယ္သိျပီးေတာ့ ၀မ္းနဲ, ၀မ္းသာ ျဖစ္တာေတြ၊ ေက်နပ္တာ, မေက်နပ္တာ ျဖစ္တာေတြ အျဖစ္နဲေအာင္ ေနႏုိင္တဲ့သူရဲ႕စိတ္ဟာ ၾကည္လင္ေအးခ်မ္းမူ ပိုရွိတယ္။ ၾကည္လင္ေအးခ်မ္းတဲ့စိတ္နဲ႔ ကိုယ့္ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတုိင္ကို ေျဖာင့္ေျဖာင့္ သြားလုိ႔ရတယ္။

သတိနဲ႔ေနတဲ့ အေလ့အက်င့္ကို စြဲစြဲျမဲျမဲ ေန႔စဥ္တစ္ေန႔လံုး သတိရတုိင္း ေလ့က်င့္လာတဲ့သူဟာ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ျမင္ရတဲ့အခါမွာ ျဖစ္လာတဲ့ အေတြးအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ၾကားရတဲ့အခါမွာ ျဖစ္လာတဲ့ အေတြးအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ခံစားမူအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ျမင္တာ ၾကားတာအေပၚမွာ သေဘာထားအမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေနတာကို ပိုျပီး အေသးစိတ္ ျမင္လာတယ္၊ သိလာတယ္။ လိုခ်င္ေနတဲ့ စိတ္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ လုိခ်င္တာ မရမွာ စိုးရိမ္တဲ့ စိတ္အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ လုိခ်င္တာရတဲ့အခါ ျဖစ္တဲ့ ေပ်ာ္ရႊင္မူ၊ ေက်နပ္မူ၊ မာနစတဲ့ စိတ္ရဲ႕ သဘာ၀ေတြကိုလည္း ပိုသိလာတယ္။ အဲဒီအခါမွာ ျဖစ္သမွ်ကို ေဘးကေန ပြဲၾကည့္ပရိသတ္လုိ႔ သေဘာထားမ်ိဳးနဲ႔ ေအးေအးေဆးေဆး ၾကည့္ႏုိင္တယ္။

အဲဒီလုိ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္လုိ ဘာမွ၀င္မစြက္ဘဲ ေအးေအးေဆးေဆးၾကည့္ႏုိင္တဲ့ အရည္အခ်င္းဟာ အင္မတန္ အေရးၾကီးတဲ့ တန္ဖုိးရွိတဲ့ အရည္အခ်င္းျဖစ္တယ္။ အဲဒီလို ၾကည့္ႏုိင္ေလေလ အျမင္ရွင္းေလေလပဲ။ အျမင္ရွင္းေလေလ အသိဉာဏ္ အဆင့္အတန္း ျမင့္မားေလေလပဲ။ အသိဉာဏ္အဆင့္အတန္း ျမင့္မားေလေလ စိတ္မွာ လြတ္လပ္မူ ပိုရွိေလေလ ျဖစ္မယ္။

ကိုယ့္စိတ္ထားေတြကို ပိုျပီးေတာ့ တည္ျငိမ္ေအာင္၊ ေအးခ်မ္းေအာင္၊ ခ်မ္းသာေအာင္၊ တကယ္ အဆင့္အတန္းျမင့္တဲ့ အသိဉာဏ္ေတြ၊ စိတ္ထားေတြရေအာင္ လုပ္ခ်င္တယ္ဆုိရင္ သတိနဲ႔ေနတဲ့ အက်င့္ကို လုပ္မွျဖစ္မယ္။

အဲဒီလုိ သတိနဲ႔ေနတဲ့အက်င့္ကို လုပ္ေလေလ ကိုယ့္ရဲ႕ philosophy of life ဘ၀အျမင္၊ ကိုယ့္ရဲ႕ခံယူခ်က္၊ ကိုယ့္ရဲ႕ သေဘာထားေတြက ပိုျပီးေတာ့ ပီျပင္ေလ ျဖစ္လာတယ္။ ငါ ဘာအတြက္ အသက္ရွိေနတာလဲ ဆုိတာ ပိုျပီးေတာ့ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း သိလာတယ္။ ငါ ဘာအတြက္ အသက္ရွင္ေနတာလဲဆုိတာကို ေသေသခ်ာခ်ာသိလာရတာဟာ ေတာ္ေတာ္စိတ္ခ်မ္းသာစရာ ေကာင္းတယ္။

ကိုယ့္စိတ္ကိုကိုယ္ သိျပီးေတာ့ ပိုျပီး သေဘာထားမွန္ေအာင္ ျပင္ႏုိင္တာဟာ လူသားရဲ႕ထူးျခားတဲ့ အရည္အခ်င္း၊ စြမ္းရည္သတၱိ၊ (power) ျဖစ္တယ္။

တိရိစၦာန္ေတြဟာ ကိုယ့္စိတ္ကိုကိုယ္ ျပန္မၾကည့္ႏုိင္ဘူး၊ မသိႏုိင္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျပင္လည္း မျပင္ႏုိင္ဘူး။ သူတုိ႔ဟာ ဗီဇစိတ္ရဲ႕ ကန္႔သတ္မူထဲက ထြက္လုိ႔မရဘူး။ သူတို႔စိတ္ကိုသူတို႔ ပိုေကာင္းေအာင္ လုပ္လုိ႔မရဘူး။ လူသာလွ်င္ ထူးထူးျခားျခား ကိုယ့္စိတ္ကိုကုိယ္ သိျပီး ျပင္ႏုိင္တဲ့သတၱ၀ါ ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီအရည္အခ်င္းကို ထိထိေရာက္ေရာက္ သံုးရမယ္။ ဒီအရည္အခ်င္းကို ထိထိေရာက္ေရာက္ သံုးႏုိင္ရင္ လူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ျဖစ္ႏုိင္တဲ့ အဆင့္ျမင့္မားတဲ့ လူသားျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။

ဆရာေတာ္ဦးေဇာတိက