ေဟတုပစၥေယာ၊ အာရမၼဏပစၥေယာ၊ အဓိပတိပစၥေယာ၊ အနႏၱရပစၥေယာ၊ သမနႏၱရပစၥေယာ၊ သဟဇာတပစၥေယာ၊ အညမညပစၥေယာ၊ နိႆယပစၥေယာ၊ ဥပနိႆယပစၥေယာ၊ ပုေရဇာတပစၥေယာ၊ ပစၧာဇာတပစၥေယာ၊ အာေသ၀နပစၥေယာ၊ ကမၼပစၥေယာ၊ ၀ိပါကပစၥေယာ၊ အာဟာရပစၥေယာ၊ ဣျႏၵိယပစၥေယာ၊ စ်ာနပစၥေယာ၊ မဂၢပစၥေယာ၊ သမၸယုတၱပစၥေယာ၊ ၀ိပၸယုတၱပစၥေယာ၊ အတၳိပစၥေယာ၊ နတၳိပစၥေယာ၊ ၀ိဂတပစၥေယာ၊ အ၀ိဂတပစၥေယာတိ´ ဟူ၍ ေရွးဦးစြာ ပစၥည္းတရား ၂၄-ပါးကိုေဖာ္ျပျပီးလွ်င္ ထုိ႔ေနာက္၌ ပစၥည္း ပစၥယုပၸန္ႏွင့္ ပစၥယသတၱိတုိ႔ကို အက်ယ္တ၀င့္ ေဟာၾကားေတာ္မူ၏။
ပစၥယ = ပစၥည္း = အေၾကာင္းတရား
ပစၥယ = ပစၥည္း = အေၾကာင္းတရား
ပစၥယုပၸႏၷ = ပစၥယုပၸန္ = အက်ိဳးတရား
ပစၥယသတၱိ = ပစၥည္း တစ္မ်ိဳးစီ၏ ေက်းဇူးျပဳႏုိင္ေသာသတၱိ
ထုိ႔ေၾကာင့္ ပ႒ာန္းနည္းသည္ အေၾကာင္းအက်ိဳးဆက္သြယ္ပံုကိုသာမက ပစၥယ သတၱထူးကိုပါ ေဖာ္ျပေသာ နည္းျဖစ္၏။
၁။ ပစၥယသတၱိမ်ား
ဗဟုသုတျဖစ္စိမ့္ငွာ ပစၥည္း ၂၄-ပါးတုိ႔၏ ပစၥယသတၱိမ်ားကုိ အက်ဥ္း ေဖာ္ျပပါအံ့။
၁။ ေဟတု = ေရေသာက္ျမစ္သည္ သစ္ပင္အားျမဲျမံခုိင္ခံ့သန္စြမ္းစြာ တည္ေစျခင္းငွာ အက်ိဳးျပဳသကဲ့သို႔ ဟိတ္ ၆-ပါးသည္ သမၸယုတ္တရားတို႔အား ျမဲျမံခိုင္ခန္႔သန္စြမ္းစြာ တည္ေနေအာင္ ေက်းဇူးျပဳၾက၏။
၂။ အာရမၼဏ = ၾကိဳးတန္းႏွင့္ ေတာင္ေ၀ွးတို႔သည္ မစြမ္းသန္ေသာ သူတို႔အား ဆြဲတြယ္ေထာက္တည္ရန္အလုိ႔ငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ အာရုံ ၆-ပါးတုိ႔သည္ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔အား ဆြဲတြယ္ေထာက္တည္ရာ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳၾက၏။
၃။ အဓိပတိ = စၾက၀ေတးမင္းသည္ အထြတ္အထိပ္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာတန္ခုိးျဖင့္ တစ္ပါးသူတုိ႔၏ ၾကီးစိုးျခင္းကိုတားျမစ္၍ ႏုိင္ငံသားအေပါင္းတုိ႔အား မိမိအလုိသို႔ လုိက္ပါေစကာ ေရွ႕ေဆာင္ အၾကီးအကဲအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ အာရမၼဏာ ဓိပတိပစၥည္းႏွင့္ သဟဇာတာဓိပတိပစၥည္းတုိ႔သည္ ပစၥယုပၸန္တရားတုိ႔အား မိမိအလုိသို႔ လုိက္ပါေစ၍ ေရွ႕ေဆာင္ျပီး အၾကီးအကဲအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို အဓိပတပစၥယသတၱိဟု ေခၚ၏။
၄။ အနႏၱရ = ဧကရာဇ္ဘုရင္၏ နတ္ရြာလားျခင္းသည္ သားၾကီးရတနာအား မင္းအျဖစ္ ဘိသိက္ခံျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေရွးေရွးျဖစ္ေသာ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔သည္ ေနာက္ေနာက္ အျခားမဲ့ျဖစ္ၾကသည့္ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔အား အနႏၱရသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳၾက၏။
၅။ သမနႏၱရ = ဧကရာဇ္မင္း၏ အရည၀ါသီေတာရပ္မွီ၍ ရဟန္းျပဳျခင္းသည္ သားၾကီးရတနာအားမင္းျဖစ္ကို ရေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေရွ႕ေရွ႕ျဖစ္ေသာ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔သည္ ေနာက္ေနာက္ အျခားမဲ့ျဖစ္ၾကသည့္ စိတ္ ေစတသိက္တုိ႔အား ေကာင္းစြာ အျခားမရွိေစဘဲ ေက်းဇူးျပဳၾကကုန္၏။
၆။ သဟဇာတ = ဆီမီးသည္ မိမိ ေတာက္သည္ႏွင့္ တစ္ျပိဳင္နက္ အေရာင္အလင္းကို အတူတကြ ျဖစ္ေစသကဲ့သို႔ အေၾကာင္းတရားတုိ႔ ျဖစ္ေပၚလာၾကသည္ႏွင့္တစ္ျပိဳင္နက္ အက်ိဳးတရားတို႔အား တစ္ျပိဳင္နက္ အတူတကြ ျဖစ္ေပၚလာေအာင္ ေက်းဇူးျပဳမူကို သဟဇာတပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၇။ အညမည = သစ္သားသံုးခြ တိဒ႑သည္ အခ်င္းခ်င္း တစ္ေခ်ာင္းသည္ တစ္ေခ်ာင္းအား ေထာက္ပံ့ခုိင္ေစျခင္းငွာ အျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ အခ်င္းခ်င္းအျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳမူကို အညမညပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၈။ နိႆယ = ေလွႏွင့္လူသည္ အခ်င္းခ်င္းမွီရာ ျဖစ္သကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ေျမၾကီးသည္ သစ္ပင္မ်ားႏွင့္သတၱ၀ါတုိ႔၏ မွီရာျဖစ္သကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ပစၥယုပၸန္တရားတုိ႔အား မွီရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို နိႆယပစၥယသတၱဟုေခၚ၏။
၉။ ဥပနိႆယ = မုိးေရသည္ မိမိကို မွီကုန္ေသာ သစ္ပင္၊ သတၱ၀ါတုိ႔အား အားၾကီးေသာ မွီရာ ျဖစ္သကဲ့သို႔ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား အားၾကီးေသာ မွီရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူျပဳမူကို ဥပနိႆယပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၀။ ပုေရဇာတ = ကမၻာဦးအခါ၌ ျဖစ္ၾကေသာ ေနလတုိ႔သည္ မိမိတုိ႔ ထင္ရွားရွိခိုက္ အလင္းကိုမွီကုန္ေသာ သတၱ၀ါတုိ႔အားေရွး၌ ျဖစ္ႏွင့္၍ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေရွး၌ျဖစ္ႏွင့္ျပီး ေနာက္၌ ျဖစ္ၾကေသာ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား ေက်းဇူးျပဳမူကို ပုေရဇာတပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၁။ ပစၧာဇာတ = ဠင္းတငယ္တုိ႔၏ အာဟာရ၌ခ်င္ျခင္း ေစတနာသည္ ေနာက္မွျဖစ္၍ ေရွး၌ ျဖစ္ႏွင့္ျပီးေသာ ခႏၶာကိုယ္အား ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေနာက္မွျဖစ္၍ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား ေက်းဇူးျပဳမူကို ပစၧာဇာတပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၂။ အာေသ၀န = ေရွးေရွး၌ ထံုအပ္ေသာ နံ႔သာသည္ ေနာက္ေနာက္၌ ထံုအပ္သည့္ နံ႔သာအား အဆင္းအန႔ံ လြန္စြာတုိးပြားေစလ်က္ ခုိင္ျမဲစြာျဖစ္ေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ေရွ႕ေရွ႕၌ က်မ္းဂန္သင္ၾကားျခင္း္သည္ ေနာက္ေနာက္၌ က်မ္းဂန္သင္ၾကားျခင္းကို လြယ္ကူထက္သန္အားရွိေေအာင္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ထုိ႔အတူ ေနာက္ေနာက္ေဇာတုိ႔အား ထက္သန္အားရွိေအာင္ အထံုအဟုန္ ေပးသည့္အေနျဖင့္ ေရွ႕ေရွ႕ေဇာတုိ႔၏ ေက်းဇူးျပဳမူကို အာေသ၀နပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၃။ ကမၼ = ေကာင္းစြာ သိုမွီးသိမ္းဆည္း စီရင္ထားေသာ မ်ိဳးေစ့သည္ အညႊန္႔အေညွာက္ႏွင့္တကြ အပင္သစ္ကို ျဖစ္ေစသကဲ့သို႔ ၀ိပါက္နာမကၡႏၶာႏွင့္ ကဋတၱာရုပ္တုိ႔ျဖစ္ဖုိ႔ရန္ မ်ိဳးေစ့အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို ကမၼပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၄။ ၀ိပါက = ခ်မ္းေအးေသာေလသည္ ခ်မ္းေအးသည့္အရိပ္၌ ေနေသာသူအား ခ်မ္းျငိမ္းေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ေအးယာဥ္စီးေသာ သူငယ္အား သီခ်င္သံျဖင့္ က်ဴးရင့္ဘိသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ပစၥယုပၸန္ တရားတုိ႔အား ၾကိယာ ဗ်ာပါရကင္းေစ၍ ေမွးမိွန္ ျငိမ္သက္စြာျဖစ္ေစေသာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို ၀ိပါကပစၥယသတၱဟုေခၚ၏။
၁၅။ အာဟာရ = မိဘတုိ႔သည္ သားသမီးတုိ႔ကို ျဖစ္ထြန္းလာေစျပီးေနာက္ ေစာင့္ေရွာက္ေထာက္ပံ့ ထမ္းေဆာင္ထားသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ အိမ္အိုးကို ေထာက္ကန္ထားေသာ က်ားတုိင္တုိ႔သည္ အိမ္အိုအား ခိုင္ေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား ျဖစ္ေစျခင္း၊ ထက္သန္အားေကာင္းေအာင္ ေစာင့္ေရွာက္ ေထာက္ပံ့ထမ္းေဆာင္ျခင္း ကိစၥတုိ႔ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို အာဟာရပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၆။ ဣျႏၵိယ = ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံ၌ တုိင္းေရး ျပည္ေရးကိစၥမ်ားကို ခြဲေ၀စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ၾကေသာ ၀န္ၾကီးမ်ားသည္ မိမိႏွင့္ဆုိင္ေသာ ကိစၥရပ္မ်ား၌ အျခား၀န္ၾကီးမ်ားႏွင့္ ျပည္သူတုိ႔အား မိမိ၏အလုိသို႔ လုိက္ပါေစ၍ အစိုးရသည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား မိမိအလုိသို႔ လုိက္ပါေစ၍ အစိုးရသည္ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို ဣျႏၵိယပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၇။ စ်ာန = ေထာင္ဖ်ား၊ သစ္ပင္ဖ်ားသို႔တက္ျပီး ၾကည့္ေသာသူသည္ အေ၀းအနီးအရပ္တုိ႔ကို ျမင္ျခင္းဟူသည့္ အက်ိဳးေက်းဇူးကိုရသကဲ့သို႔ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား အာရုံသို႔ ေရွးရူစူးစိုက္ျပီး ရူေစသည့္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို စ်ာနပစၥယသတၱိဟု ေခၚ၏။
၁၈။ မဂၢ = ဤမွာဘက္မွာ ထုိမွာဘက္သို႔ ကူးသြားေသာ သူသည္ ဤမွာဘက္မွ လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္းျဖစ္သကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ထုိမွာဘက္မွ ဤမွာဘက္သို႔ ကူးလာေသာသူသည္ ထုိမွာဘက္မွ လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္း ျဖစ္သကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ လက္ရွိဘ၀မွ သုဂတိ (သို႔မဟုတ္) ဒုဂၢတိဘ၀သို႔ေရာက္ေၾကာင္း မဂ္ျဖစ္၍ ထြက္ေျမာက္ရန္ ေက်းဇူးျပဳမူကို မဂၢပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၉။ သမၸယုတၱ = ႏွမ္းဆီ၊ ေထာပတ္၊ ပ်ားရည္၊ သကာ ဟူေသာ စတုမဓုေလးပါးသည္ ၀ဲ၊ ယာ၊ ေရွ႕၊ ေနာက္၊ ထက္၊ ေအာက္၊ တြင္၊ ျပင္ ေရြးခ်ယ္မရေအာင္ ေရာေႏွာသမေနသကဲ့သို႔ တစ္ခုတည္းျဖစ္ျခင္း ခ်ဳပ္ျခင္းရွိေအာင္ အတူတကြယွဥ္ျခင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို သမၼယုတၱပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၂၀။ ၀ိပၸယုတၱ = ေျခာက္ပါးေသာ အရသာတုိ႔သည္ အခ်င္းခ်င္း မႏွီးမေႏွာ ေရာျပြမ္းေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ေရႊမကိုဋ္၌ ျခယ္စီထားေသာ ရတနာေက်ာက္မ်က္တုိ႔သည္ ေရႊႏွင့္ အခ်င္းခ်င္းမေရာယွက္ၾကသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ထုိ႔အတူ နာမ္ရုပ္တရားတုိ႔သည္ အခ်င္းခ်င္း မွီတြယ္ဖြဲ႕စပ္၍ ျဖစ္ၾကျငားေသာ္လည္း ဧကုပၸါဒ စသည္ျဖစ္ေအာင္ တစ္လံုးတစ္၀တည္း မေရာယွက္သည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို ၀ိပၸယုတၱပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၂၁။ အတၳိ = ဟိမ၀ႏၱာေတာင္မင္းသည္ မိမိကို မွီ၍ ျဖစ္ၾကေသာ သစ္ပင္ပန္းပင္ စသည္တုိ႔အား ရွင္သန္ျပန္႔ပြားေစျခင္းငွာ မိမိထင္ရွား ရွိေနျခင္းအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳဘိသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ျပည့္ရွင္မင္းသည္ သားမယားမွစ၍ တုိင္းသူျပည္သားအေပါင္းတုိ႔အား ထက္သန္အားရွိေအာင္ မိမိအသက္ရွင္စဥ္ မိမိထင္ရွားတည္ေနျခင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ပစၥယုပၸန္တရားတုိ႔အား ထက္သန္အားရွိေအာင္ ထင္ရွားစြာတည္ရွိသည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို အတၳိပစၥယသတၱိ ဟုေခၚ၏။
၂၂။ နတၳိ = ညဥ္႔၏ကင္းျခင္းသည္ ေန႔ျဖစ္ျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ဆီမီး၏ ျငိမ္းျခင္းသည္ အမုိက္ေမွာင္ ျဖစ္ျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ဘုရင္မင္းျမတ္၏ နတ္ရြာစံျခင္းသည္ မိမိသားၾကီးအား ဘုရင္ျဖစ္ခြင့္ကို အပ္နင္းသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ မိမိခ်ဳပ္ျငိမ္း၍ မရွိျခင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဴမူကို နတၱိပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၂၃။ ၀ိဂတ = ေန၏၀င္ျခင္းသည္ လေရာင္လင္းေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ကင္းခ်ဳပ္သည္၏အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို ၀ိဂတပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၂၄။ အ၀ိဂတ = မဟာသမုဒၵရာသည္ မိမိကို မွီၾကကုန္ေသာ ငါးလိပ္မကာရ္းစသည္တုိ႔အား ပီတိေသာမနႆပြားေစျခင္းငွာ မိမိ၏ မကင္းသည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ မကင္းသည္၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို အ၀ိဂတပစၥယဟုေခၚ၏။
ေဒါက္တာမင္းတင္မြန္ စတုတၳအၾကိမ္ထုတ္ေ၀ေသာ ဗုဒၶအဘိဓမၼတရားေတာ္ အႏွစ္ခ်ဳပ္ စာအုပ္မွ ျပန္လည္ထုတ္ႏုတ္ ေဖာ္ျပေပးသည္။
ပစၥယသတၱိ = ပစၥည္း တစ္မ်ိဳးစီ၏ ေက်းဇူးျပဳႏုိင္ေသာသတၱိ
ထုိ႔ေၾကာင့္ ပ႒ာန္းနည္းသည္ အေၾကာင္းအက်ိဳးဆက္သြယ္ပံုကိုသာမက ပစၥယ သတၱထူးကိုပါ ေဖာ္ျပေသာ နည္းျဖစ္၏။
၁။ ပစၥယသတၱိမ်ား
ဗဟုသုတျဖစ္စိမ့္ငွာ ပစၥည္း ၂၄-ပါးတုိ႔၏ ပစၥယသတၱိမ်ားကုိ အက်ဥ္း ေဖာ္ျပပါအံ့။
၁။ ေဟတု = ေရေသာက္ျမစ္သည္ သစ္ပင္အားျမဲျမံခုိင္ခံ့သန္စြမ္းစြာ တည္ေစျခင္းငွာ အက်ိဳးျပဳသကဲ့သို႔ ဟိတ္ ၆-ပါးသည္ သမၸယုတ္တရားတို႔အား ျမဲျမံခိုင္ခန္႔သန္စြမ္းစြာ တည္ေနေအာင္ ေက်းဇူးျပဳၾက၏။
၂။ အာရမၼဏ = ၾကိဳးတန္းႏွင့္ ေတာင္ေ၀ွးတို႔သည္ မစြမ္းသန္ေသာ သူတို႔အား ဆြဲတြယ္ေထာက္တည္ရန္အလုိ႔ငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ အာရုံ ၆-ပါးတုိ႔သည္ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔အား ဆြဲတြယ္ေထာက္တည္ရာ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳၾက၏။
၃။ အဓိပတိ = စၾက၀ေတးမင္းသည္ အထြတ္အထိပ္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာတန္ခုိးျဖင့္ တစ္ပါးသူတုိ႔၏ ၾကီးစိုးျခင္းကိုတားျမစ္၍ ႏုိင္ငံသားအေပါင္းတုိ႔အား မိမိအလုိသို႔ လုိက္ပါေစကာ ေရွ႕ေဆာင္ အၾကီးအကဲအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ အာရမၼဏာ ဓိပတိပစၥည္းႏွင့္ သဟဇာတာဓိပတိပစၥည္းတုိ႔သည္ ပစၥယုပၸန္တရားတုိ႔အား မိမိအလုိသို႔ လုိက္ပါေစ၍ ေရွ႕ေဆာင္ျပီး အၾကီးအကဲအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို အဓိပတပစၥယသတၱိဟု ေခၚ၏။
၄။ အနႏၱရ = ဧကရာဇ္ဘုရင္၏ နတ္ရြာလားျခင္းသည္ သားၾကီးရတနာအား မင္းအျဖစ္ ဘိသိက္ခံျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေရွးေရွးျဖစ္ေသာ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔သည္ ေနာက္ေနာက္ အျခားမဲ့ျဖစ္ၾကသည့္ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔အား အနႏၱရသတၱိျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳၾက၏။
၅။ သမနႏၱရ = ဧကရာဇ္မင္း၏ အရည၀ါသီေတာရပ္မွီ၍ ရဟန္းျပဳျခင္းသည္ သားၾကီးရတနာအားမင္းျဖစ္ကို ရေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေရွ႕ေရွ႕ျဖစ္ေသာ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔သည္ ေနာက္ေနာက္ အျခားမဲ့ျဖစ္ၾကသည့္ စိတ္ ေစတသိက္တုိ႔အား ေကာင္းစြာ အျခားမရွိေစဘဲ ေက်းဇူးျပဳၾကကုန္၏။
၆။ သဟဇာတ = ဆီမီးသည္ မိမိ ေတာက္သည္ႏွင့္ တစ္ျပိဳင္နက္ အေရာင္အလင္းကို အတူတကြ ျဖစ္ေစသကဲ့သို႔ အေၾကာင္းတရားတုိ႔ ျဖစ္ေပၚလာၾကသည္ႏွင့္တစ္ျပိဳင္နက္ အက်ိဳးတရားတို႔အား တစ္ျပိဳင္နက္ အတူတကြ ျဖစ္ေပၚလာေအာင္ ေက်းဇူးျပဳမူကို သဟဇာတပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၇။ အညမည = သစ္သားသံုးခြ တိဒ႑သည္ အခ်င္းခ်င္း တစ္ေခ်ာင္းသည္ တစ္ေခ်ာင္းအား ေထာက္ပံ့ခုိင္ေစျခင္းငွာ အျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ အခ်င္းခ်င္းအျပန္အလွန္ ေက်းဇူးျပဳမူကို အညမညပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၈။ နိႆယ = ေလွႏွင့္လူသည္ အခ်င္းခ်င္းမွီရာ ျဖစ္သကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ေျမၾကီးသည္ သစ္ပင္မ်ားႏွင့္သတၱ၀ါတုိ႔၏ မွီရာျဖစ္သကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ပစၥယုပၸန္တရားတုိ႔အား မွီရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို နိႆယပစၥယသတၱဟုေခၚ၏။
၉။ ဥပနိႆယ = မုိးေရသည္ မိမိကို မွီကုန္ေသာ သစ္ပင္၊ သတၱ၀ါတုိ႔အား အားၾကီးေသာ မွီရာ ျဖစ္သကဲ့သို႔ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား အားၾကီးေသာ မွီရာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူျပဳမူကို ဥပနိႆယပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၀။ ပုေရဇာတ = ကမၻာဦးအခါ၌ ျဖစ္ၾကေသာ ေနလတုိ႔သည္ မိမိတုိ႔ ထင္ရွားရွိခိုက္ အလင္းကိုမွီကုန္ေသာ သတၱ၀ါတုိ႔အားေရွး၌ ျဖစ္ႏွင့္၍ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေရွး၌ျဖစ္ႏွင့္ျပီး ေနာက္၌ ျဖစ္ၾကေသာ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား ေက်းဇူးျပဳမူကို ပုေရဇာတပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၁။ ပစၧာဇာတ = ဠင္းတငယ္တုိ႔၏ အာဟာရ၌ခ်င္ျခင္း ေစတနာသည္ ေနာက္မွျဖစ္၍ ေရွး၌ ျဖစ္ႏွင့္ျပီးေသာ ခႏၶာကိုယ္အား ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ေနာက္မွျဖစ္၍ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား ေက်းဇူးျပဳမူကို ပစၧာဇာတပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၂။ အာေသ၀န = ေရွးေရွး၌ ထံုအပ္ေသာ နံ႔သာသည္ ေနာက္ေနာက္၌ ထံုအပ္သည့္ နံ႔သာအား အဆင္းအန႔ံ လြန္စြာတုိးပြားေစလ်က္ ခုိင္ျမဲစြာျဖစ္ေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ေရွ႕ေရွ႕၌ က်မ္းဂန္သင္ၾကားျခင္း္သည္ ေနာက္ေနာက္၌ က်မ္းဂန္သင္ၾကားျခင္းကို လြယ္ကူထက္သန္အားရွိေေအာင္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ထုိ႔အတူ ေနာက္ေနာက္ေဇာတုိ႔အား ထက္သန္အားရွိေအာင္ အထံုအဟုန္ ေပးသည့္အေနျဖင့္ ေရွ႕ေရွ႕ေဇာတုိ႔၏ ေက်းဇူးျပဳမူကို အာေသ၀နပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၃။ ကမၼ = ေကာင္းစြာ သိုမွီးသိမ္းဆည္း စီရင္ထားေသာ မ်ိဳးေစ့သည္ အညႊန္႔အေညွာက္ႏွင့္တကြ အပင္သစ္ကို ျဖစ္ေစသကဲ့သို႔ ၀ိပါက္နာမကၡႏၶာႏွင့္ ကဋတၱာရုပ္တုိ႔ျဖစ္ဖုိ႔ရန္ မ်ိဳးေစ့အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို ကမၼပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၄။ ၀ိပါက = ခ်မ္းေအးေသာေလသည္ ခ်မ္းေအးသည့္အရိပ္၌ ေနေသာသူအား ခ်မ္းျငိမ္းေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ေအးယာဥ္စီးေသာ သူငယ္အား သီခ်င္သံျဖင့္ က်ဴးရင့္ဘိသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ပစၥယုပၸန္ တရားတုိ႔အား ၾကိယာ ဗ်ာပါရကင္းေစ၍ ေမွးမိွန္ ျငိမ္သက္စြာျဖစ္ေစေသာအျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို ၀ိပါကပစၥယသတၱဟုေခၚ၏။
၁၅။ အာဟာရ = မိဘတုိ႔သည္ သားသမီးတုိ႔ကို ျဖစ္ထြန္းလာေစျပီးေနာက္ ေစာင့္ေရွာက္ေထာက္ပံ့ ထမ္းေဆာင္ထားသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ အိမ္အိုးကို ေထာက္ကန္ထားေသာ က်ားတုိင္တုိ႔သည္ အိမ္အိုအား ခိုင္ေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား ျဖစ္ေစျခင္း၊ ထက္သန္အားေကာင္းေအာင္ ေစာင့္ေရွာက္ ေထာက္ပံ့ထမ္းေဆာင္ျခင္း ကိစၥတုိ႔ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို အာဟာရပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၆။ ဣျႏၵိယ = ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံ၌ တုိင္းေရး ျပည္ေရးကိစၥမ်ားကို ခြဲေ၀စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ၾကေသာ ၀န္ၾကီးမ်ားသည္ မိမိႏွင့္ဆုိင္ေသာ ကိစၥရပ္မ်ား၌ အျခား၀န္ၾကီးမ်ားႏွင့္ ျပည္သူတုိ႔အား မိမိ၏အလုိသို႔ လုိက္ပါေစ၍ အစိုးရသည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား မိမိအလုိသို႔ လုိက္ပါေစ၍ အစိုးရသည္ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို ဣျႏၵိယပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၇။ စ်ာန = ေထာင္ဖ်ား၊ သစ္ပင္ဖ်ားသို႔တက္ျပီး ၾကည့္ေသာသူသည္ အေ၀းအနီးအရပ္တုိ႔ကို ျမင္ျခင္းဟူသည့္ အက်ိဳးေက်းဇူးကိုရသကဲ့သို႔ ပစၥယုပၸန္တရားတို႔အား အာရုံသို႔ ေရွးရူစူးစိုက္ျပီး ရူေစသည့္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို စ်ာနပစၥယသတၱိဟု ေခၚ၏။
၁၈။ မဂၢ = ဤမွာဘက္မွာ ထုိမွာဘက္သို႔ ကူးသြားေသာ သူသည္ ဤမွာဘက္မွ လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္းျဖစ္သကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ထုိမွာဘက္မွ ဤမွာဘက္သို႔ ကူးလာေသာသူသည္ ထုိမွာဘက္မွ လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္း ျဖစ္သကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ လက္ရွိဘ၀မွ သုဂတိ (သို႔မဟုတ္) ဒုဂၢတိဘ၀သို႔ေရာက္ေၾကာင္း မဂ္ျဖစ္၍ ထြက္ေျမာက္ရန္ ေက်းဇူးျပဳမူကို မဂၢပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၁၉။ သမၸယုတၱ = ႏွမ္းဆီ၊ ေထာပတ္၊ ပ်ားရည္၊ သကာ ဟူေသာ စတုမဓုေလးပါးသည္ ၀ဲ၊ ယာ၊ ေရွ႕၊ ေနာက္၊ ထက္၊ ေအာက္၊ တြင္၊ ျပင္ ေရြးခ်ယ္မရေအာင္ ေရာေႏွာသမေနသကဲ့သို႔ တစ္ခုတည္းျဖစ္ျခင္း ခ်ဳပ္ျခင္းရွိေအာင္ အတူတကြယွဥ္ျခင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို သမၼယုတၱပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၂၀။ ၀ိပၸယုတၱ = ေျခာက္ပါးေသာ အရသာတုိ႔သည္ အခ်င္းခ်င္း မႏွီးမေႏွာ ေရာျပြမ္းေသာအားျဖင့္ ေက်းဇူျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ေရႊမကိုဋ္၌ ျခယ္စီထားေသာ ရတနာေက်ာက္မ်က္တုိ႔သည္ ေရႊႏွင့္ အခ်င္းခ်င္းမေရာယွက္ၾကသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ထုိ႔အတူ နာမ္ရုပ္တရားတုိ႔သည္ အခ်င္းခ်င္း မွီတြယ္ဖြဲ႕စပ္၍ ျဖစ္ၾကျငားေသာ္လည္း ဧကုပၸါဒ စသည္ျဖစ္ေအာင္ တစ္လံုးတစ္၀တည္း မေရာယွက္သည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို ၀ိပၸယုတၱပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၂၁။ အတၳိ = ဟိမ၀ႏၱာေတာင္မင္းသည္ မိမိကို မွီ၍ ျဖစ္ၾကေသာ သစ္ပင္ပန္းပင္ စသည္တုိ႔အား ရွင္သန္ျပန္႔ပြားေစျခင္းငွာ မိမိထင္ရွား ရွိေနျခင္းအားျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳဘိသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ျပည့္ရွင္မင္းသည္ သားမယားမွစ၍ တုိင္းသူျပည္သားအေပါင္းတုိ႔အား ထက္သန္အားရွိေအာင္ မိမိအသက္ရွင္စဥ္ မိမိထင္ရွားတည္ေနျခင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ပစၥယုပၸန္တရားတုိ႔အား ထက္သန္အားရွိေအာင္ ထင္ရွားစြာတည္ရွိသည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို အတၳိပစၥယသတၱိ ဟုေခၚ၏။
၂၂။ နတၳိ = ညဥ္႔၏ကင္းျခင္းသည္ ေန႔ျဖစ္ျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ဆီမီး၏ ျငိမ္းျခင္းသည္ အမုိက္ေမွာင္ ျဖစ္ျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ဘုရင္မင္းျမတ္၏ နတ္ရြာစံျခင္းသည္ မိမိသားၾကီးအား ဘုရင္ျဖစ္ခြင့္ကို အပ္နင္းသကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ မိမိခ်ဳပ္ျငိမ္း၍ မရွိျခင္းျဖင့္ ေက်းဇူးျပဴမူကို နတၱိပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၂၃။ ၀ိဂတ = ေန၏၀င္ျခင္းသည္ လေရာင္လင္းေစျခင္းငွာ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ ကင္းခ်ဳပ္သည္၏အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို ၀ိဂတပစၥယသတၱိဟုေခၚ၏။
၂၄။ အ၀ိဂတ = မဟာသမုဒၵရာသည္ မိမိကို မွီၾကကုန္ေသာ ငါးလိပ္မကာရ္းစသည္တုိ႔အား ပီတိေသာမနႆပြားေစျခင္းငွာ မိမိ၏ မကင္းသည္အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳသကဲ့သို႔ မကင္းသည္၏ အျဖစ္ျဖင့္ ေက်းဇူးျပဳမူကို အ၀ိဂတပစၥယဟုေခၚ၏။
ေဒါက္တာမင္းတင္မြန္ စတုတၳအၾကိမ္ထုတ္ေ၀ေသာ ဗုဒၶအဘိဓမၼတရားေတာ္ အႏွစ္ခ်ဳပ္ စာအုပ္မွ ျပန္လည္ထုတ္ႏုတ္ ေဖာ္ျပေပးသည္။
No comments:
Post a Comment