ပုဂံတ၀ိုက္မွ စြယ္ေတာ္ရွင္ေလးဆူ

ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၃၇၉ ႏွစ္ (AD ၁၀၄၄) တြင္ နန္းတက္၍ နန္းစံ ၁၄ႏွစ္ေျမာက္တြင္ ပုဂံျပည့္ရွင္ အေနာ္ရထာမင္းၾကီးသည္ သီဟုိဠ္ကြ်န္းသို႔ သံတမန္ေစလႊတ္ေတာ္မူ၍ စြယ္ေတာ္ပင့္ေတာ္မူသည္။

သီဟိုဠ္ဘုရင္ ဓာတုေသနမင္းသည္ စြယ္ေတာ္တုိက္မွ စြယ္ေတာ္ကို တန္ခိုးေတာ္အားျဖင့္ ပြားေတာ္မူပါရန္ ေတာင္းပန္၍ ရရွိေသာစြယ္ေတာ္ပြားကို သံတမန္တုိ႔အား အပ္ေတာ္မူလုိက္သတည္း။

အေနာ္ရထာမင္းသည္လည္း သီရိပစၥယာေက်ာက္စကားအရပ္ သေဘၤာဆိပ္တြင္ လည္ပင္းတုိင္ေအာင္ ေရသို႔ဆင္း၍ စြယ္ေတာ္ကို ၾကိဳေတာ္မူ၏။ ဦးေခါင္းထက္၌ ရတနာပန္းေတာင္းျဖင့္ စြယ္ေတာ္ကို ရြက္ေတာ္မူျပီးလွ်င္ မ်ားစြာေသာ အျခံအရံတုိ႔ျဖင့္ အံ့ၾသဖြယ္ေသာ ပူေဇာ္သကၠာရကို ျပဳေတာ္မူ၍ နန္းေတာ္သို႔ ပင့္ေဆာင္ေတာ္မူ၏။ နန္းေတာ္တြင္း၀ယ္ ရတနာအတိျပီးေသာ ျပာႆဒ္ျဖင့္ထားကာ ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ေတာ္မူသတည္း။

ထုိအခါ သာသနာ့ ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ ရွင္အရဟံ မေထရ္ျမတ္သည္ စြယ္ေတာ္ျမတ္ကို နန္းေတာ္မွာထား၍ ပူေဇာ္သည္ထက္ လူနတ္ျဗဟၼာသတၱ၀ါတုိ႔၏ အက်ိဳးငွာ သာသနာေတာ္အဓြန္႕ရွည္သမွ် ပူေဇာ္ႏုိင္ရန္ ေစတီတည္ရေသာ္ မ်ားစြာသင့္ေလ်ာ္မည္ျဖစ္၏ဟု အၾကံေပးေတာ္မူ၏။ မင္းၾကီးလည္း သေဘာႏွစ္သက္ေတာ္မူရကား ငါသည္ လူ၊ နတ္၊ ျဗဟၼာ သတၱ၀ါတုိ႔၏အက်ိဳး၊ သာသနာေတာ္ျမတ္၏ အက်ိဳးကို သယ္ပိုးသည္ျဖစ္ေတာ့သည္ဟု ႏွလံုးပိုက္ေတာ္မူ၍ စြယ္ေတာ္ဓာတ္ျမတ္ကို ဆင္ျဖဴ ရတနာထက္သို႔တင္ကာ ဤစြယ္ေတာ္ျမတ္ ကိန္း၀ပ္ေတာ္မူလုိရာအရပ္၌ ဆင္ျဖဴရတနာသည္ ၀ပ္ေစသတည္းဟု အဓိ႒ာန္ျပဳ၍ လႊတ္ေတာ္မူလုိက္၏။

ဆင္ျဖဴရတနာသည္ ပုဂံျမိဳ႕ ဥသဘ ၅၀-အကြာ အေရွ႕ေျမာက္အရပ္ ေဇယ်ဘူမိအရပ္၌ ၀ပ္ေလသျဖင့္ ေရႊစည္းခံုေစတီကို စတင္တည္ေလသည္။ ထုိ႔ေနာက္မင္းၾကီးသည္ ထုိစြယ္ေတာ္ဓာတ္ျမတ္ကို ပြားေတာ္မူရန္ အဓိ႒ာန္ျပဳေတာင္းပန္ေသာအခါ တစ္ဆူ ထပ္ပြားေလလွ်င္ ေရႊစည္းခံုေစတီ၌ ဌာပနာ၏။ စြယ္ေတာ္ပြားတစ္ဆူကို ရတနာပန္းေတာင္းတြင္ထည့္ျပီး ဆင္ျဖဴေတာ္ထက္သို႔တင္၍ စြယ္ေတာ္ ကိန္း၀ပ္ေတာ္မူလုိရာ၌ ၀ပ္ေစေသာဟု အဓိဌာန္ျပဳေတာ္မူ၏။

ဆင္ျဖဴေတာ္သည္ ဧရာ၀တီျမစ္ကိုကူး၍ တန္႕ၾကည့္ေတာင္ထိပ္၌ ၀ပ္၏။ ထုိေတာင္ထိပ္၌ ေစတီတစ္ဆူ တည္ထားေတာ္မူ၏။ ဒုတိယအၾကိမ္တစ္ဖန္ မင္းၾကီးေတာင္းပန္လတ္ေသာ္ စြယ္ေတာ္တစ္ဆူ ပြားျပန္၏။ တစ္ဆူကို တန္႕ၾကည့္ေတာင္ေစတီ၌ ဌာပနာျပီး က်န္စြယ္ေတာ္ပြားကို ေရွးနည္းအတုိင္း ရတနာပန္းေတာင္းတြင္ထည့္၍ ဆင္ျဖဴေတာ္ထက္သို႔ တင္လႊတ္ရာ သီရိပစၥယာ ေက်ာက္စကားအရပ္ သေဘၤာဆိပ္အနီး၌ ၀ပ္၏။ ထုိအရပ္၌ တတိယေျမာက္ေစတီအျဖစ္ ေလာကနႏၵေစတီကို တည္ထားေတာ္မူ၏။

ထုိေလာကနႏၵာေစတီ တည္ေသာႏွစ္မွာ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၃၉၃-ခုႏွစ္ ျဖစ္၏။ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ ေတာင္းပန္သျဖင့္ စြယ္ေတာ္တစ္ဆူ ပြားျပန္၏။ တစ္ဆူကို ေလာကနႏၵာေစတီ၌ ဌာပနာျပီး က်န္တစ္ဆူကို ယခင္နည္းတူ ဆင္ျဖဴေတာ္တင္၍ လႊတ္ျပန္၏။ ပုဂံျမိဳ႕အေရွ႕ေတာင္ တုရင္ေတာင္ထိပ္၌ ၀ပ္၏။ ထုိေတာင္ထိပ္၌ တုရင္ေတာင္ ေစတီကိုတည္ျပန္၏။ ယင္းေနာက္တစ္ၾကိမ္ ေတာင္းပန္သျဖင့္ တစ္ဆူပြားျပန္၏။

တစ္ဆူကိုတုရင္ေတာင္ေစတီ၌ ဌာပနာျပီး ေနာက္ဆံုးပြားေသာ စြယ္ေတာ္ပြားတစ္ဆူကို ရတနာ ပန္းေတာင္းတြင္ထည့္ျပီး ဆင္ျဖဴေတာ္ေပၚတင္၍ လႊတ္ျပန္ေသာ္ ဆင္ျဖဴေတာ္သည္ ေက်ာက္ဆည္နယ္ရွိ ပ်က္ခေရြေတာင္၌ သြား၀ပ္၏။ ထုိပ်က္ခေရြေတာင္ေပၚ၌ ေစတီတစ္ဆူ တည္၍ ဌာပနာ၏၊ အတြင္း စြယ္ေတာ္ပြားေစတီ ငါးဆူတည္၍ျပီး သတည္း။

ေလာကနႏၵာဘုရား
ေလာကနႏၵာ ေစတီေတာ္တည္ရာ သီရိပစၥယာမွာ ယေန႕ ရြာသိမ္ကေလး ျဖစ္လ်က္ရွိေသာ္လည္း အေနာ္ရထာမင္းၾကီး လက္ထက္က ပုဂံေနျပည္ေတာ္၏ သေဘၤာဆိပ္ျဖစ္ေလသည္။ သီဟုိဠ္မွ စြယ္ေတာ္ပင့္လာေသာ သေဘၤာသည္ ထုိဆိပ္တြင္ ဆုိက္ကပ္ခဲ့၏။ သကၠရာဇ္ ၄၂၉-ခုႏွစ္ထုိး မႏုဟာေက်ာက္စာတြင္ “သေဘၤာဆိပ္ျဖစ္ေသာ စြယ္ေတာ္ဆုိက္ရာ ေလာကနႏၵ အေရွ႕ေျမာက္ေစာင္း၌ သီရိ ေဇယ်ဘံုဟူေသာကုန္း၌” ဟု ေဖာ္ျပထားပါသည္။

အေနာ္ရထာမင္းၾကီးသည္ ထုိသေဘၤာ ဆိပ္ကမ္းထိပ္၌ သီဟိုဠ္မွၾကြလာေသာ စြယ္ေတာ္ပြားတစ္ဆူကို ဌာပနာ၍ ေစတီေတာ္တည္ျပီးလွ်င္ ေလာကနႏၵာေစတီေတာ္ဟု သမုတ္ခဲ့ပါသည္။ အလြန္ သာယာေအးခ်မ္းေသာေနရာျဖစ္၍ ပုဂံမွ လြယ္ကူစြာသြားႏုိင္ေသာ ကားလမ္းရွိပါသည္။

ေရႊစည္းဂံုဘုရား
ပံုသဏၭာန္တုတ္ခုိင္ျပည့္ျဖိဳးျပီး ပံုဂံသူ ပုဂံသားတုိပ၏ စြမ္းအင္ျပည့္၀မူကို ျပသေနဟန္အသြင္ေဆာင္ ေနေသာ ေစတီေတာ္ျဖစ္၏။ ေစတီေတာ္ျမတ္ကို တူးရြင္းေတာင္မွ ေက်ာက္တံုးၾကီးမ်ားကို လက္ဆင့္ကမ္းသယ္ယူျပီး တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကသည္ဟု အဆုိရွိသည္။ အေနာ္ရထာမင္းၾကီးလက္ထက္၌ ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာသနာကို ၾကိဳးစားသာသနာျပဳခဲ့ရာ သီဟိုဠ္ကြ်န္း ဓာတုေသနမင္းထံသို႔ ေစလႊတ္၍ ျမတ္စြာဘုရားစြယ္ေတာ္ကို ေတာင္းေစသည္။ စြယ္ေတာ္ပြားတစ္ဆူ ရခဲ့သည္။ ေရႊစည္းခံုဘုရားတြင္ ဌာပနာသည္။

သီဟိုဠ္ကြ်န္း ဓာတုေသနမင္းထံသို႔ ေစလႊတ္၍ ျမတ္စြာဘုရားစြယ္ေတာ္ကို ေတာင္းေစသည္။ စြယ္ေတာ္ပြားတစ္ဆူရခဲ့သည္။ ေရႊစည္းခံုဘုရားတြင္ ဌာပနာသည္။ အေနာ္ရထာမင္းၾကီးလက္ထက္၌ ေစတီေတာ္ကို စတင္တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကရာ က်န္စစ္သားမင္း လက္ထက္၌ ျပီးစီးေအာင္ တည္ထားႏုိင္ခဲ့သည္။

တန္႕ၾကည့္ေတာင္
ထုိသို႔ ဗ်ာဒိတ္ေပးရာ တန္႕ၾကည့္ေတာင္ထိပ္တြင္ အေနာ္ရထာမင္းၾကီးသည္ စြယ္ေတာ္ပြား ဌာပနာ၍ တည္ခဲ့ေသာ တန္႕ၾကည့္စြယ္ေတာ္ရွင္ ေစတီေတာ္ၾကီးမွာ ေႏွာင္းလူတုိ႔ အျပဳအျပင္မ်ားခဲ့သည္ေၾကာင့္ ယေန႕ဆုိပါလွ်င္ ေစတီသစ္ၾကီး ျဖစ္ေနေလျပီ။

ပုဂံဘက္မွေန၍ ထုိဘက္သို႔ကူးျပီး တန္႕ၾကည့္ေတာင္ေစတီအထိ တက္ႏုိင္ပါက ေရေျမေတာေတာင္ သဘာ၀သာယာမူႏွင့္ စိတ္၀င္စားဖြယ္ ရူေမွ်ာ္ခင္းမ်ားကိုလည္း ျမင္ရေတြ႕ရေပမည္။ ျမဴတိမ္ ကင္းစင္ေသာအခ်ိန္ျဖစ္ပါက ပုဂံဘက္သို႔ တန္႕ၾကည့္ေတာင္ထိပ္သုိ႔ ၾကည့္လုိက္ေသာ္ ပုပၸါးေတာင္ၾကီးႏွင့္ တုရင္ေတာင္တန္း ေနာက္ခံ ပုဂံေဒသကို အလြန္စိတ္၀င္စားဖြယ္ ျမင္ေတြ႕ ပါလိမ့္မည္။

သိုက္ထြက္စကား
“ေလးဆူဘုရား၊ စြယ္ေတာ္ပြားကို၊ တစ္ရက္အားျဖင့္၊ ဖူးရလင့္ျငား၊ အက်ိဳးမ်ားကား၊ ဣဒၶိ သိဒၶိ၊ ၾကံတုိင္းျပည္၏” ဟူေသာ အင္း၀ခတ္ သိုက္ထြက္စကားသည္ ပုဂံျပည့္ရွင္ အေနာ္ရထာမင္းၾကီး ဗ်ာဒိတ္အရ တည္ထားေတာ္မူေသာ တန္႕ၾကည့္စြယ္ေတာ္ရွင္၊ တုရင္စြယ္ေတာ္ရွင္ ေလာကနႏၵာေစတီေတာ္ႏွင့္၊ ေရႊစည္းခံုေစတီေတာ္ၾကီးအား တစ္ေန႕တည္းႏွင့္ အကုန္အစင္ သြားေရာက္ဖူးေမွ်ာ္ႏုိင္ပါက ဣဒၶိ သိဒၶိ ၾကံတုိင္းျပည့္ဟု ဆုိလုိျခင္းျဖစ္ပါသတည္။


တုရင္ေတာင္
တန္႕ၾကည့္ေတာင္ထိပ္မွ ျမင္ရေသာ တုရင္ေတာင္သည္ ေညာင္ဦး-ေက်ာက္ပန္ေတာင္းကားလမ္း၊ ေညာင္ဦးမွ ၅-မုိင္အေရာက္ အေနာက္ဘက္တြင္ရွိ၍ ပုဂံမွဆုိလွ်င္ အေရွ႕ေတာင္ဘက္ ၆-မုိင္ခန္႕ အကြာတြင္ရွိပါသည္။ ေတာင္ေပၚ၌ ေစတီပုထိုး ဂူေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ လမ္းတြင္ အရိပ္အာ၀ါသႏွင့္ ျပည့္စံုေသာ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမ်ားလည္း ရွိသည္။

ေတာင္ထိပ္ထက္၌ အေနာ္ရထာမင္းၾကီးတည္ထားေသာ တုရင္းစြယ္ေတာ္ရွင္ ေစတီေတာ္မွာလည္း အဆက္ဆက္ေသာ လူမ်ားကျပဳျပင္ခဲ့ၾကသျဖင့္ တန္႕ၾကည့္စြယ္ေတာ္ရွင္ေစတီေတာ္ကဲ့သို႔ အသစ္ျဖစ္၍ ေနေပသည္။ ေစတီေတာ္၏ ေျမာက္ဘက္၌ ပုပၸါးေစာရဟန္၏ သိမ္ပ်က္ေနသည္ကို ျပင္ရေၾကာင္း သကၠရာဇ္ ၅၇၄-ခုႏွစ္ထုိး ေက်ာက္စာတုိင္လည္း ပါရွိေနပါသည္။

ဆရာ၀န္တင္ေရႊ၊ ေဒၚေအးသန္႔ ဗုဒၶ၏ ျမတ္စြယ္ေတာ္မ်ား စာအုပ္မွ ထုတ္ႏုတ္ေဖာ္ျပထားသည္။