ျဗိတိသွ်ကိုလုိနီေခတ္ ျမန္မာႏုိင္ငံေရာက္ ဗုဒၶျမတ္စြယ္ေတာ္

ရန္ကုန္ျမိဳ႕၊ ပုဇြန္ေတာင္ မဟာ၀ိဟာရေက်ာင္းၾကီးတုိက္ေန၊ ဦးဉာဏိႏၵႏွင့္ ဦးေကသရ အရွင္ျမတ္ႏွစ္ပါးတုိ႔ ေရးသားျပဳစုျပီး ရန္ကုန္ျမိဳ႕၊ ဆူးေလဘုရားလမ္း၊ ဟံသာ၀တီသတင္းစာတုိက္က ၁၉၀၁ခုႏွစ္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ေသာ “စြယ္ေတာ္ျမတ္စာတမ္း” အရ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၆၁ခု(ေအဒီ ၁၈၉၉) တပို႔တြဲလျပည့္ေက်ာ္ ၈ရက္ေန႕တြင္ သီဟုိဠ္ကြ်န္းမွ ျမတ္စြယ္ေတာ္သည္ ပဲခူးျမိဳ႕သို႔ၾကြလာေၾကာင္း သိရသည္။ ခမ္းနားၾကီးက်ယ္စြာၾကိဳဆုိျပီး ပူေဇာ္ၾကေၾကာင္းကို စာတမ္း၏ ၾသဘာစာတြင္ ေအာက္ပါအတုိင္း ေဖာ္ျပထားသည္။

“ကြ်န္းၾကီးဇမၺဴဒိပ္၊ တံဆိပ္ေ၀ါဟာ၊ အမည္သာသည္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ၊ ခရုိင္စံသည္၊ ရာမညရဌ၊ နဂရမခ်ိဳ႕၊ ပဲခူးျမိဳ႕သို႔၊ ႏွစ္လုိ႔ေစရာ၊ အမၺရုကၡာ၊ ရာမ၀ါသီ၊ သီလာရတနာတိသ၊ သမုဒၵါရာ ရာမ၀ါသီ ၀ိမလဓိရ တိႆမေထရ္ အရွင္ႏွစ္ပါးႏွင့္တကြ ရဟန္းသာမေဏ၊ သပါသကာ ဒါယကာတုိ႔ပါ၊ ပဲခူးျမိဳ႕မဟာေစတီ ဘုန္းေတာ္ၾကီး ဦးဂုဏ ဆရာေတာ္ဘုုရားက အမ်ားအက်ိဳး သယ္ပိုးေဆာင္ပို႔ရန္၊ .... ကြ်န္းသီဟုိဠ္က၊ ကိုယ္ေတာ္ၾကြလာ၊ ....မဂၤလာပုရီ၊ ပဲခူးျပည္သို႔၊ အရွည္တြက္စစ္၊ သကၠရာဇ္ ၁၂၆၁ ခု၊ ဥတုေဟမန္၊ နေဘယံတြင္၊ ေလျပန္ေဆာ္လူံ႕၊ တိမ္ပံု႔ပံု႕ႏွင့္ တိဂုဏ္ က်က္သေရ၊ ရွက္အေ၀မွာ၊ စက္ေရႊျမန္းၾကြ၊ ျပာရီမူန္သည့္ ကံုမာသဟံု၊ ၊ လတပို႔တြဲ၊ ေပါက္၀ါလဲတုိ႔၊ ပြင့္ဆဲသက္သက္၊ လျပည့္ေက်ာ္ ရွစ္ရက္တြင္၊ ဆက္ဆက္ေရာက္လာ၊ ထုိအခါ၌၊ နာရာျမိဳ႕သူ၊ အေပါင္းလူတုိ႔၊ ၾကည္ျဖဴသဒၶါ၊ ေစတနာျဖင့္၊ ပူေဇာ္ရာ အခန္းခန္း........”

ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၆၀၊ ေအဒီ ၁၈၉၈ ႏွစ္က ျမန္မာႏုိင္ငံမွ ရဟန္းရွင္လူတုိ႔ သီဟိုဠ္သို႔ ဘုရားဖူးသြားေရာက္ၾကျပီး သီဟိုဠ္ရဟန္းေတာ္မ်ားအတြက္ ပစၥည္းေလးပါးလွဴၾကသည္။ ဘုရားေက်ာင္းကန္မ်ားျပဳျပင္ရန္ ဒါနျပဳၾကသည္။ သည့္ေနာက္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ သီဟုိဠ္ရဟန္းေတာ္တုိ႔ လုိအပ္ေနေသာ စာေပက်မ္းဂန္ ပိဋကတ္ေတာ္မ်ား၊ ကမၼ၀ါစာမ်ား၊ ပရိကၡရာရွစ္ပါးတုိ႔ကို ေပးပို႔လွဴဒါန္းသည္။ ထုိ႔ျပင္ ျမတ္စြယ္ေတာ္ကို ပင့္ေဆာင္ပူေဇာ္လုိပါေၾကာင္း စာအတန္တန္ေရး၍ ေတာင္းပန္ရုံမက ျမတ္စြယ္ေတာ္ပင့္ေဆာင္၊ လာရန္ ေရႊၾကဳတ္ေတာ္ လုပ္၍ေပးပို႔သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ၀ိမလဓိရတိႆႏွင့္ သီလာရတနာတိႆ သီဟုိဠ္ရဟန္းေတာ္ႏွစ္ပါး ဦးေဆာင္ျပီး ေနာက္ပါတပည့္ ရဟန္းသာမေဏ၊ ဥပါသကာ ဒါယကာ၊ ဒါယိကာမတုိ႔ႏွင့္ အာရကန္သူေဌးပိုင္ေသာ ဒါဘီရွားေလးပင္တုိင္ သေဘၤာၾကီးတြင္ ျမတ္စြယ္ေတာကိုတင္ေဆာင္ပင့္ယူလာသည္။

ရန္ကုန္ျမိဳ႕ ဆူးေလဘုရားကုန္းေတာ္တြင္ ဦးစြာပထမ ျမတ္စြယ္ေတာ္ ကိန္း၀ပ္ အပူေဇာ္ခံသည္။ ထုိမွ ရန္ကုန္ျမိဳ႕၊ ပုဇြန္ေတာင္ မဟာ၀ိဟာရေက်ာင္းၾကီး၊ ဓမၼာရုံတြင္ ေန႕တစ္၀က္ႏွင့္ တစ္ညပတ္လံုး ၾကဳတ္အဖံုးကိုဖြင့္၍ ဖူးေျမာ္အပူေဇာ္ခံသည္။ ျမိဳ႕လူကံုထံမ်ားျဖစ္ေသာ ေရႊနံ႕သာေက်ာင္းၾကီးအမ၊ မင္းကေတာ္ မသင္၊ ပြဲစားၾကီး ကိုဘုိးသာ၊ တုိက္သူၾကီးမင္း ဦးတြတ္အစရွိသူတုိ႔က ကမကထျပဳ၍ ပူေဇာ္ပြဲကို ေငြအား၊ လူအား ၀ါယမစုိက္ထုတ္ အက်ိဳးေဆာင္ၾကသည္။ သည့္ေနာက္ နံနက္ ၈နာရီတြင္ ေလာ္ကယ္မီးရထားႏွင့္ ပဲခူးသို႔ပင့္ေဆာင္ရာ ေန႕နာရီျပန္တစ္ခ်က္တြင္ ပဲခူးဘူတာရုံသို႔ ဆုိက္ေရာက္သည္။ ရဟန္းရွင္လူျမိဳ႕သူျမိဳ႕သားတုိ႔က ျပာသာဒ္ႏွင့္ ရထားယာဥ္ပ်ံတြင္ ျမတ္စြယ္ေတာ္တင္ေဆာင္ျပီး ၾကိဳးတပ္၍ဆြဲကာ ျမိဳ႕ပတ္လွည့္၍ အဖူးအေျမာ္အပူေဇာ္ခံသည္။ ေရႊေမာ္ေဓာ၀တၳဳကံေျမအတြင္း စေမာ္ေကာ္၀န္ေထာက္မင္း ဦးပြင့္ေဆာက္လွဴထားေသာ ရာဇ၀ိဟာရမင္းေက်ာင္းတုိက္အတြင္း ဓမၼာရုံၾကီးသို႔ပင့္ေဆာင္လာျပီး ကိန္း၀ပ္စံပယ္ေစသည္။

၁၂၆၂ခု၊ ကဆုန္လဆန္း ၃ ရက္ေန႕တြင္ ည ၈ နာရီ မီးရထားႏွင့္ ျမတ္စြယ္ေတာ္ကို မႏၱေလးသို႔ ပင့္ေဆာင္သြားသည္။ မႏၱေလးျမိဳ႕တြင္ ရာဇ၀တ္၀န္ေထာက္ေတာ္မင္း ဦးနီ၏ စီမံမူျဖင့္ “မဒရပ္ျမင္းၾကီး ေဖာင္း၀န္ျဖဴႏွစ္ေကာင္က ဘာဂီေဒါက္ကတ္ ပက္လက္ရထားၾကီးထက္ သီဟိုဠ္ဘုန္းေတာ္ၾကီးႏွစ္ပါး စြယ္ေတာ္ၾကဳတ္ကို ေပြ႕ပိုက္ထီးျဖဴမ်ား ျဖန္႕မုိးစိုက္ျပီးလွ်င္ တင္ေဆာင္၍ ... အေနာက္ျပင္ အိမ္ေတာ္ရာ မဟာေလာကရံသီ ေစတီေတာ္ဘုရားသို႔ ပင့္ေဆာင္ပို႔ၾကေလသည္။ ... ဘုရားသုိ႔ေရာက္ေသာအခါ ၾကဳတ္ေတာ္မွ ဖြင့္လွစ္၍ ရွိခိုးပူေဇာ္” ေစသည္။

“တစ္က်ိပ္ႏွစ္ေယာက္ေသာ ကုလားျမန္မာ ရဲပုလိပ္ ျပာတာတုိ႔ကိုလည္း ေန႕ညမဟူ နိစၥအျမဲ ၾကည့္ရူ ေစာင့္ထိန္းေစသည္။ ကာလသားေခါင္းေဆာင္ေလးတာ၊ ရာဇ၀တ္အုပ္မင္း စာသင္၊ နာရစ္၊ ဘုရားလူၾကီး၊ အရပ္လူၾကီး၊ ဂုဏ္သေရရွိလူၾကီး လူေကာင္းမ်ားပါ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရူ ခ်ီးေျမွာက္ျခင္း အမူမ်ားကို လြန္မင္းစြာ အားထုတ္ၾကေလသည္။”

၁၂၆၂ ခု၊ ကဆုန္လဆန္း ၉ရက္ေန႕ မြန္းတိမ္း ၂နာရီေက်ာ္ အခ်ိန္တြင္ ျမတ္စြယ္ေတာ္ကို မီးရထားျဖင့္ ျပန္လည္ပင့္ေဆာင္သြားသည္။ မီးရထားလမ္းတစ္ေလွ်ာက္ ဘူတာစဥ္မ်ားဆုိက္တုိင္း မ်ားစြာေသာ ရဟန္းရွင္လူတုိ႔က ဆီးၾကိဳဖူးေျမာ္ ပူေဇာ္ၾကသည္။

သည့္ေနာက္ ပဲခူးျမိဳ႕မွ တစ္ဖန္ ေမာ္လုျမိဳ႕၊ မုိးညွင္းျမိဳ႕၊ မုိးေကာင္းျမိဳ႕၊ ဗန္းေမာ္ျမိဳ႕၊ ကသာျမိဳ႕မ်ားသို႔ မီးရထား၊ မီးသဘၤာမ်ားႏွင့္ ျမတ္စြယ္ေတာ္ကို ပင့္ေဆာင္ျပီး ဖူးေျမာ္အပူေဇာ္ခံသည္။ ထုိမွ ပဲခူးျမိဳ႕သို႔ ျပန္ပင့္ေဆာင္လာျပီး ျမိဳ႕အုပ္မင္း ေမာင္ေအာင္ၾကီး လွဴဒါန္းေသာ သာလာယံဇရပ္ တန္ေဆာင္းၾကီးသို႔ ပင့္ေဆာင္ကိန္း၀ပ္ စံပယ္ေစသည္။ ထုိ႔ေနာက္ အာရကန္သူေဌးအပိုင္ ဘီဘီလူိင္သေဘၤာႏွင့္ ပင့္တင္ ေဆာင္ယူျပီးလွ်င္ သီဟိုဠ္ကြ်န္းသို႔ ျပန္လည္ၾကြသြားသည္။

ဆရာ၀န္တင္ေရႊ၊ ေဒၚေအးသန္႔ ဗုဒၶ၏ ျမတ္စြယ္ေတာ္မ်ား စာအုပ္မွ ထုတ္ႏုတ္ေဖာ္ျပထားသည္။