ဗုဒၶျမတ္စြယ္ေတာ္ႏွင့္ အေနာ္ရထာမင္း

ပထမျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ၾကီးကို စတင္တည္ေထာင္ေသာ အေနာ္ရထာမင္းသည္ သာသနာျပဳမင္း ျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ၾကီး ထြန္းကားျပန္႕ပြားေရး အတြက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ရာ ေနျပည္ေတာ္ ေပါကၠံႏွင့္ တကြ တုိင္းႏုိင္ငံ အႏွံ႕အျပားတြင္ ဗုဒၶသာသနိကအေဆာက္အအံုမ်ားျဖစ္ေသာ ေစတီ၊ ပုထိုး၊ ဂူေက်ာင္း၊ ဘုရားတန္ေဆာင္မ်ားစြာကို ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းသည္။ ရဟန္းရွင္လူ ျပည္သူတုိ႔ အက်ိဳးငွာဆည္ေျမာင္း၊ ကန္ေခ်ာင္းတုိ႔ကို တူေဖာ္ျခင္းႏွင့္ အေဟာင္းမ်ားကုိ ျပဳျပင္ျခင္းလုပ္သည္။ ႏုိင္ငံေတာ္ လံုျခံဳေရးအတြက္ ကင္းျမိဳ႕၊ ခံျမိဳ႕မ်ားကိုလည္း နယ္နိမိတ္တစ္ေလွ်ာက္၌ တည္ေဆာက္ထားျခင္းျဖင့္ ႏုိင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးအင္အား ခုိင္ျဖီးေစသည္။

ရပ္နီးရပ္ေ၀းတုိင္းႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ရာဇမဟာမိတ္ျပဳျပီး ဆက္ဆံခဲ့ရာ ႏုိင္ငံေတာ္၏ ေဖာက္ကားေရာင္း၀ယ္ေရး၊ ႏုိင္ငံတကာဆက္ဆံေရး၊ လူမူေရး၊ ယဥ္ေက်းမူႏွင့္ သာသနာေရးမ်ားတြင္ မ်ားစြာအက်ိဳးစီးပြား ျဖစ္ထြန္းလာသည္။ အထူးသျဖင့္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ထြန္းကားေသာ ဂႏၶလရာဇ္ (စိနိရ႒၊ စိန္႕တုိင္းၾကီး) ေခၚ တရုတ္ျပည္ၾကီးႏွင့္ သိဃၤု ီဠ္ကြ်န္းေခၚ သီရိလကၤာႏုိင္ငံတုိ႔၏ သံတမန္ဆက္ သြယ္၍ စီးပြား ကုန္သြယ္ေရး၊ သာသနာေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမူကိစၥမ်ား ေဆာင္ရြက္ေၾကာင္းကို ျမန္မာရာဇ၀င္မွတ္တမ္းမ်ား၌ ဗုဒၶျမတ္စြယ္ေတာ္မ်ား ကိန္း၀ပ္လ်က္ရွိေသာေၾကာင့္ ျမတ္စြယ္ေတာ္မ်ားကို ေတာင္းယူျပီး ေနျပည္ေတာ္သို႔ ပင့္ေဆာင္ပူေဇာ္ရန္ အေနာ္ရထာမင္း ၾကိဳးပမ္းမူမ်ားကို မွန္နန္းရာဇ၀င္ေတာ္ၾကီး ပထမတြဲတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

ဂႏၶလရာဇ္တုိင္းျဖစ္ေသာ တရုတ္ျပည္ၾကီးရွိ ျမတ္စြယ္ေတာ္ကို ပင့္ေဆာင္ရန္ အေနာ္ရထာမင္းသည္ ေရေၾကာင္း၊ ၾကည္းေၾကာင္းမွ ဆင္ျမင္းဗုိလ္ပါမ်ားႏွင့္ ခရီးႏွင္ခဲ့ေၾကာင္း၊ က်န္စစ္သားႏွင့္ ေရႊဖ်ဥ္း ညီေနာင္တုိ႔ လုိက္ပါေၾကာင္း၊ ေရာက္ေသာအခါ တရုတ္ဘုန္းေတာ္ၾကီးကို အက်ိဳးအေၾကာင္း ေလွ်ာက္ထားရာ တရုတ္ဧကရာဇ္ “ဥတိဘြား” က လက္ခံၾကိဳဆုိ ဧည့္၀တ္ျပဳေၾကာင္း၊ မင္းႏွစ္ပါးေတြ႕ဆံုျပီး ျမတ္စြယ္ေတာ္ေက်ာင္းေတာ္တြင္ လွဴဖြယ္ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ပူေဇာ္ၾကေၾကာင္း ရတနာပန္းေတာင္းကို ဦးေခါင္းထိပ္တြင္တင္ျပီး ျမတ္စြယ္ေတာ္ကို ရုိေသျမတ္ႏုိးၾကည္ညိဳစြာ ပင့္ေဆာင္ေလွ်ာက္ထားေၾကာင္း၊ ျမတ္စြယ္ေတာ္သည္ ေရာင္ျခည္ေတာ္ ကြန္႕ျမဴးလ်က္ ေကာင္းကင္ထက္သို႔ ၾကြတက္ေနျပီး ရတနာပန္းေတာင္းသို႔ ၾကြမလာေၾကာင္း၊ ျမတ္စြယ္ေတာ္သည္ ဂႏၶလရာဇ္တရုတ္ျပည္၌သာ ႏွစ္ငါးေထာင္သာသနာ ျပည့္သည္အထိ ကိန္း၀ပ္စံပယ္ရန္ ျမတ္စြာဘုရား ဗ်ာဒိတ္ထားခဲ့ေၾကာင္း၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ ျမတ္စြယ္ေတာ္ကို ေတာင္းေသာ္လည္း မရနုိင္ေၾကာင္း ျမတ္စြယ္ေတာ္အစား အတူကိန္း၀ပ္စံပယ္လ်က္ရွိေသာ ျမဆင္းတုေတာ္ကို ပူေဇာ္ရန္ ဓမၼလက္ေဆာင္ေတာ္အျဖစ္ ယူပါရန္ ဥတိဘြားမင္းက ေျပာဆုိကာ ျမဆင္းတုေတာ္ကို အေနာ္ရထာမင္းသို႔ ေပးအပ္လုိက္ေၾကာင္း၊ ေနျပည္ေတာ္သို႔ ျပန္ေရာက္ေသာအခါ အေနာ္ရထာမင္းသည္ ျမဆင္းတုေတာ္ကို အျခားနန္းစဥ္ဆက္ကိုးကြယ္ခဲ့ေသာ ဗုဒၵဆင္းတုေတာ္မ်ားႏွင့္ အတူ နန္းတြင္းဘုရားေဆာင္မွာ ကိုးကြယ္ခဲ့ေၾကာင္းကို မွန္နန္းရာဇ၀င္ေတာ္ၾကီး ပထမတြဲ စာမ်က္ႏွာ ၂၅၉-၂၆၄ တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

ျမဆင္းတုမွာ စင္စစ္ ေက်ာက္စိမ္းဆင္းတု ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာမင္းတုိ႔အဆက္ဆက္ နန္းတြင္းမွာပင္ ထိန္းသိမ္းကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသည္။ ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၈၅ခုႏွစ္၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၂၄၇ခုႏွစ္တြင္ သီေပါမင္း အဂၤလိပ္တုိ႔လက္သို႔ ပါေတာ္မူသြားေသာအခါ ရဟန္းရွင္လူတုိ႔က မႏၱေလး ေရႊန္းေတာ္အတြင္းမွ နန္းစဥ္ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္တုိ႔ကို မႏၱေလးျမိဳ႕၊ ေရႊက်ီးျမင္ဘုရားအတြင္းသို႔ ေရႊထမ္းစင္ႏွင့္ ပင့္ေဆာင္ကိန္း၀ပ္ေစျပီး ေစာင့္ေရွာက္ပူေဇာ္လာခဲ့သည္။ ထုိနန္းစဥ္ ဆင္းတုေတာ္မ်ားအနက္ တရုတ္ဧကရာဇ့္ ဥတိဘြားက အေနာ္ရထာမင္းသို႔ ေပးအပ္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ယခုအခါတြင္ ေရႊသားပကတိ ဆင္းတုေတာ္အသြင္သာ ဖူးျမင္ရေတာ့သည္။ ထုိဆင္းတုေတာ္ကို ၁၉၉၄ ခု၊ ဧျပီလ ၁၁ ရက္ေန႕၊ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၃၅၆ခု၊ တန္ခူးလဆန္ ၁ရက္၊ တနလၤာေန႕ နံနက္က မႏၱေလးျမိဳ႕၊ ေရႊက်ီးျမင္ဘုရားမွ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ ကမၻာေအး၊ မဟာ၀ိဇယဓမၼသဘင္သို႔အေရာက္ သာသနာဆုိင္ရာအခမ္းအနားျဖင့္ ေလေၾကာင္း ကုန္းေၾကာင္းႏွင့္ သယ္ယူပင့္ေဆာင္လာခဲ့ျပီး ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၃၅၆ ခု၊ တန္ခူးလဆန္း ၁၀ရက္ေန႕ (၂၀-၄-၁၉၉၄) တြင္ တရုတ္ျပည္သူ႔ သမၼတႏုိင္ငံ၊ ပဲ့က်င္းျမိဳ႕ေတာ္မွ ေလယာဥ္ႏွင့္ၾကြေရာက္လာေသာ အထက္လက္၀ဲ ျမတ္စြယ္ေတာ္ႏွင့္အတူ ကမၻာေအး၊ မဟာပါသာဏ လုိဏ္ဂူေတာ္ၾကီးတြင္ အပူေဇာ္ခံလ်က္ရွိသည္။

ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား၏ နဖူးသင္းက်စ္ေတာ္ဓာတ္ကို ပင့္ေဆာင္ပူေဇာ္ထုိက္သည္ ဟူေသာ အတိတ္တေဘာင္ စကားအရ အေနာ္ရထာမင္းသည္ ေရအား ၾကည္းအားႏွင့္ သေရေခတၱရာသို႕ ခ်ီလာျပီး ဒြတၱေပါင္မင္းၾကီး တည္ထားေသာ ေစတီတြင္းမွ ျမတ္စြာဘုရား၏ နဖူးသင္းက်စ္ေတာ္ႏွင့္ အျခားဓာတ္ေတာ္မ်ားကို ပင့္ယူျပီး ရတနာျပသာဒ္ႏွင့္ ဆင္ျဖဴေတာ္တြင္တင္ကာ ေနျပည္ေတာ္သို႔ ေဆာင္ယူခဲ့သည္။ မင္းဆရာ ရွင္အရဟံႏွင့္ တုိင္ပင္ျပီး ေစတီတည္ ဌာပနာရန္စီစဥ္သည္။ ေမြေတာ္ျမတ္ကိန္း၀ပ္ေတာ္မူလုိေသာအရပ္တြင္ ဆင္ျဖဴေတာ္၀ပ္ေစသားဟု အဓိ႒ာန္ျပဳကာ နဖူးသင္းက်စ္ေတာ္ တင္ထားေသာ ဆင္ျဖဴေတာ္ကို လႊတ္လုိက္ရာ ယေန႕ ေရႊစည္းခံုေစတီတည္ထားေသာ အရပ္တြင္ ဆင္ျဖဴေတာ္၀ပ္သည္။

ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၄၂၁ ခုႏွစ္ (ခရစ္ႏွစ္ ေအဒီ ၁၀၅၉) တြင္ ေရႊစည္းခံုေစတီစတည္ျပီး နဖူးသင္းက်စ္ေတာ္ႏွင့္ ဓာတ္ေတာ္တုိ႔ကို ဌာပနာသည္။ ပစၥယံသံုးဆင့္အထိ တည္ျပီးေနာက္ သိဟၤု ီဠ္ ကြ်န္းရွိ ေအာက္လက္၀ဲစြယ္ေတာ္ကို ပင့္ေဆာင္ပူေဇာ္ရန္ ဆႏၵျဖစ္လာသည္။ မင္းဆရာ ရွင္အရဟံႏွင့္ တုိင္ပင္ျပီး သံအဖြဲ႕ေစလႊတ္သည္။ သိဃၤု ီဠ္မင္းအတြက္ ဆင္ျဖဴတစ္စီး လက္ေဆာင္ပါး လုိက္သည္။

သိဃၤု ီဠ္မင္း ဓာတုေသနသည္ အေနာ္ရထာမင္း၏ သံအဖြဲ႕ကို ေကာင္းစြာလက္ခံျပဳစု ေတာ္မူသည္။ ဆင္ျဖဴေတာ္ႏွင့္ လက္ေဆာင္ေတာ္မ်ားကို ဆက္သျပီး လာရေသာအေၾကာင္းရင္းကို သံေတာ္တုိ႔ ေလွ်ာက္တင္ၾကေသာအခါ အေနာ္ရထာမင္းသည္ ရာဇာမဟာမိတ္မင္းျဖစ္ျပီး သာသနာေရးကိစၥ အပါအ၀င္အကူအညီအေထာက္အပံ့ မ်ားစြာကို အေနာ္ရထာမင္းက ေပးခဲ့ေသာ ေက်းဇူးတရားမ်ားကို ေထာက္၍ ၾကည္ျဖဴစြာ ျမတ္စြယ္ေတာ္ကို ပင့္ေဆာင္ခြင့္ျပဳသည္။ အေနာ္ရထာသံေတာ္တုိ႔သည္ ျမတ္စြယ္ေတာ္ကို ၾကီးစြာပူေဇာ္ၾကျပီး ရတနာပန္းေတာင္းႏွင့္ ပင့္ေဆာင္ၾကေသာ္လည္း မၾကြလာပါ။ စြယ္ေတာ္ပြားတစ္ဆူသာ ရတနာပန္းေတာင္းသို႔ ၾကြေရာက္လာသည္။ ထိုစြယ္ေတာ္ပြားတင္ထားေသာ ရတနာပန္းေတာင္းကို ဓာတုေသနမင္းက ဦးေခါင္းတြင္ ရြက္လ်က္ လည္တုိင္ေရျမဳပ္သည္အထိ ေရတြင္ဆင္းကာ သေဘၤာေပၚ အေရာက္သယ္ေဆာင္ေပးပို႔သည္။ စြယ္ေတာ္ပြားပင့္ေဆာင္လာေသာ သေဘၤာသည္ ေလာကနႏၵာဆိပ္ကမ္းသို႔ ဆုိက္ေရာက္လာေသာအခါ အေနာ္ရထာမင္းသည္ ပုလဲျပံဳးအမည္ရွိ ဆင္ျဖဴေတာ္ကိုစီးကာ မင္းခမ္းမင္းနားႏွင့္ စြယ္ေတာ္ၾကိဳရန္ ဆိပ္ကမ္းသို႔ေရာက္လာသည္။ မင္းၾကီးကိုယ္တုိင္ လည္တုိင္ေရျမဳပ္သည္အထိ ျမစ္တြင္းသို႔ဆင္း၍ ရတနာပန္းေတာင္းကို ဦးေခါင္းတြင္ရြက္ကာ ျမတ္စြယ္ေတာ္ပြားကို ေရႊနန္းေတာ္ အေရာက္ပင့္ေဆာင္လာသည္။ ေရႊနန္းေတာ္၌ ရတနာျပာႆာဒ္၀ယ္ ကိန္း၀ပ္စံပယ္ေတာ္မူေစျပီး ေန႕ညမျပတ္ပူေဇာ္ေနသည္။

မင္းဆရာေတာ္ ရွင္အရဟံက သာသနာငါးေထာင္တုိင္ လူနတ္ျဗဟၼာတုိ႔ကိုးကြယ္ႏုိင္ေစရန္ ေစတီတည္ ဌာပနာရန္ အၾကံေပးေတာ္မူေသာေၾကာင့္ ျမတ္စြယ္ေတာ္ပြားကို ရတနာဆင္ျဖဴေတာ္ေပၚ၌တင္ျပီး ကိန္း၀ပ္ေတာ္မူလုိရာ အရပ္တြင္ ဆင္ျဖဴေတာ္၀ပ္ေစသားဟု အဓိ႒ာန္ျပဳ ေစလႊတ္သည္။ တည္ေဆာက္ဆဲ ေရႊစည္းခံုတြင္ ဆင္ျဖဴေတာ္၀ပ္ေသာေၾကာင့္ ေရႊစည္းခံုေစတီ၌ ျမတ္စြယ္ေတာ္ပြားကို ဌာပနာသည္။ မင္းၾကီး ေလးၾကိမ္အဓိ႒ာန္ျပဳ၍ ထပ္ပြားလာေသာ စြယ္ေတာ္ပြားေလးဆူကို ဆင္ျဖဴေတာ္တြင္ တင္၍လႊတ္ရာ ဆင္ျဖဴေတာ္၀ပ္ေသာအရပ္ဌာနေလးခုတြင္ ေစတီမ်ားတည္၍ ဌာပနာသည္။ ယင္းေလးဌာနေစတီမ်ားမွာ(တူးရြင္းေတာင္) ေစတီႏွင့္ ေက်ာက္ဆည္ခရုိင္ရွိ ျပက္ခေရႊေတာင္ေစတီတုိ႔ ျဖစ္သည္။

ဆရာ၀န္တင္ေရႊ၊ ေဒၚေအးသန္႔ ဗုဒၶ၏ ျမတ္စြယ္ေတာ္မ်ား စာအုပ္မွ ထုတ္ႏုတ္ေဖာ္ျပထားသည္။