ေပြးကိုင္း

ျမန္မာအမည္ - ေပြးကိုင္း

အဂၤလိပ္အမည္ - INDIAN SENNA; TINNE VELLY SENNA

ရုကၡေဗဒအမည္ - CASSIA ANGUSTITLIA VANL

မ်ဳိးရင္း - CAESAL PINACEAE

ေပြးကိုင္းပင္သည္ မူရင္းေဒသ ဆုိမာလီကြ်န္း၊ အာေရဗ်၊ ဆစ္၊ ပန္ဂ်ပ္ႏွင့္ အိႏၵိယေတာင္ပိုင္းတြင္ ေပါက္ေရာက္သည္။ ပံုုသဏၭာန္မ်ာ အကိုင္းအခက္မ်ားေသာ အပင္ေပ်ာ့၊ အပင္ငယ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။ အျမင့္ ၃-ေပခန္႕ ျမင့္သည္။ အရြက္မွာ ရြက္ေပါင္းျဖစ္ျပီး ရြက္လႊဲထြက္သည္။ မ်က္ႏွာခ်င္းဆုိင္ ထြက္၍ ၅-စံု မွ ၆-စံုအထိ ပါရွိ၏။ ရြက္ျမြားမ်ားသည္ ငွက္ေတာင္ ပံုသဏၭာန္ရွိျပီး အရင္းသြယ္၍ ထိပ္ခြ်န္သည္။ ရြက္ျပားေခ်ာ၍ စိမ္းမူိင္းေသာ အေရာင္ရွိျပီး ရြက္နားညီသည္။ အ၀ါေရာင့္ အပြင့္မ်ား ပြင့္သည္။ အသီးမွာ သီးေတာင့္ရွည္ ျဖစ္သည္။ ျပား၍ အနည္းငယ္ ေကြးျပီး ေခ်ာေမြ႕သည္။

ျမန္မာျပည္အလယ္ပုိင္း အပူပုိင္းေဒသမ်ားတြင္ စုိက္ပ်ိဳးျဖစ္ထြန္းသည္။ ေျမၾသဇာညံ႕ဖ်င္းေသာ ေျမမ်ိဳးတြင္ပင္ စုိက္ပ်ိဳးႏုိင္သည္။ မ်ိဳးေစ့ခ်ကာ စတင္ ေရအနည္းငယ္ ေလာင္းေပးရန္လုိသည္။ အပူခ်ိန္ အနည္းဆံုး ၅၀-ဒီဂရီ ဖာရင္ဟုိက္မွ အမ်ားဆံုး ၁၀၅-ဒီဂရီ ဖာရင္ဟုိက္ရွိ တစ္ႏွစ္လွ်င္ မိုးေရခ်ိန္ ၄၀-လက္မထက္ မပိုေသာ အပူပုိင္း ေဒသတြင္ စုိက္ပ်ိဳးႏုိင္သည္။

ေပြးကုိင္းပင္မ်ားကို စိုက္ပ်ိဳးရာတြင္ တစ္ပင္ႏွင့္တစ္ပင္ ၃-ေပကြာ ၄-ကြက္ၾကား စုိက္ရသည္။ စုိက္ပ်ိဳးပံုမွာ ထြန္သြားကို ၃-ေပျခားျပီး ေလးကြက္ၾကားေၾကာင္းဆြဲ၍ ကြက္ဆံု ေနရာမ်ားတြင္ မ်ိဳးုေစ့ ၃-ေစ့ မွ ၅-ေစ့အထိ ထည့္ျပီး ၾကမ္းတံုးျဖင့္ ဖိေပးရသည္။ အေစ့မွ မ်ိဳးေစ့ပြား စုိက္ပ်ိဳးရသည္။ စုိက္ပ်ိဳးျပီး ေနာက္ ၂-လအတြင္း အပင္ေပါက္ကေလးမ်ားအား အျခားအပင္မ်ားက အလြယ္တကူ ဖံုးလႊမ္းသြားနုိင္သျဖင့္ အခ်ိန္မီ ၾကားထြန္လုိက္ျခင္း၊ ပင္ေျခတြင္ ေပါင္းရွင္းျခင္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ လုိသည္။

အရြက္ခူးနည္းမွာ စုိက္ျပီး ၄-လခြဲအၾကာတြင္ အရြက္မ်ားကို စတင္ဆြတ္ခူးရသည္။ တစ္ၾကိမ္ ဆြတ္္ခူးျပီးေနာက္ ၇-ရက္ မွ ၁၅-ရက္ျခား တစ္ၾကိမ္ ထပ္မံ ဆြတ္ခူးႏုိင္သည္။ ေပးကိုင္းရြက္မ်ား အရင့္လြန္သြားပါက ေဆးအာနိသင္ ေလ်ာ့ပါးနုိင္သျဖင့္ မရင့္လြန္း၊ မနုလြန္းေသာ အရြက္မ်ားကို ဆြတ္ခူးရသည္။

အေျခာက္လွန္းနည္းမွာ ေနပူတြင္ တုိက္၇ုိက္ အေျခာက္လွမ္းလွ်င္ ေဆးအာနိသင္ ေလ်ာ့ပါးနုိင္သျဖင့္ အရိပ္ေအာက္တြင္သာ အေျခာက္လွန္းရသည္။ အေကာင္းဆံုး အေျခာက္လွန္းနည္းမွာ အမုိးအကာျဖင့္ ေလ၀င္ ေလထြက္ ေကာင္းေသာ တဲငယ္မ်ားျဖင့္ ထည့္သြင္း လွန္းပါက ေကာင္းမြန္သည္။ ေဆးသံုးစြဲရန္ အေနအထားမွာ အရြက္မ်ား မေျခာက္လြန္း၊ မစုိလြန္းသည့္ အေနအထားသည္ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္သည္။

အရြက္အသံုးျပဳနည္းမွာ (၁) ေပြးကိုင္းကို ၀မ္းသက္ေဆး၊ ၀မ္းႏူတ္ေဆးအျဖစ္ အထူးေဖာ္စပ္ အသံုးျပဳသည္။ အေညာင္းပူ၊ ဆီးပူ၊ ေျခပူ၊ အခိုးပူႏွင့္ အပူအပုပ္ခိုးတုိ႔ကို ႏွိမ္ႏွင္းရန္ ေပြးကိုင္းကို အသံုးျပဳမည္ဆုိပါက ႏုိ႕လက္ဖက္ရည္ ပန္ကန္တစ္လံုးတြင္ ေပြးကိုင္းျပဳတ္ရည္ က်က တစ္ဇြန္း၊ သို႔မဟုတ္ လုိအပ္သလုိ အေျခအေနၾကည့္ျပီး ရာစပ္၍ ေသာက္ရသည္။

(၂) ဆီးရႊင္ ၀မ္းႏုတ္ေဆး၊ အပုပ္ခ်ေဆး၊ မ်က္စိအတြင္းေဆးမ်ားတြင္ ေပြးကိုင္းကို အေရးၾကီးေသာ ေဆးတစ္မ်ဳိး အေနျဖင့္ ထည့္သြင္းေဖာ္စပ္ၾကသည္။