သတိနဲ႔ ကိုယ့္စိတ္ကို ကုိယ္သိ (၅)

စားရင္းနဲ႔လည္း သတိေလးနဲ႔ စားလို႔ရွိရင္ စိတ္ထဲမွာ သေဘာက်တာကိုလည္း သိတယ္၊ သေဘာမက်တာကိုလည္း သိတယ္။ ဒီလုိ သတိနဲ႔စားတဲ့အခါမွာ ေလာဘၾကီးၾကီးနဲ႔စားလို႔ မရေတာ့ဘူး။ သင့္ေတာ္တဲ့အစားအစာကို သင့္ေတာ္တဲ့ ပမာဏေလာက္ပဲ စားလုိ႔ရေတာ့တယ္။ ပိုမစားဘူး။ မၾကိဳက္လုိ႔ ရွိရင္လည္း ေဒါသမျဖစ္ဘူး။ ဒီအစားအစာအေပၚမွာ စိတ္ကုိ ဘယ္လုိသေဘာထားေနတယ္ ဆိုတာကိုပါ သိေနတယ္။ ဒါ တရားအားထုတ္ျပီးသား ျဖစ္ေနတယ္။ သိပ္ခက္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ၀ါသနာပါရင္ လုပ္လုိ႔ရတယ္။

အစားအေသာက္ကို သတိနဲ႔စားလို႔ရွိရင္ သတိေကာင္းလာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ လုိတာထက္လည္း ပိုမစားျဖစ္ဘူး။ အဲဒါ ပထမဦးဆံုးရတဲ့ အက်ိဳးပဲ။ သာမန္အားျဖင့္ လူေတြဟာ လိုတာထက္ ပိုစားမိတတ္ၾကတယ္။ သတိနဲ႔စားလုိ႔ရွိရင္ လုိသေလာက္ စားျပီးတဲ့အခါမွာ အလုိလို ေတာ္ခ်င္လာတယ္။

သတိနဲ႔စားတဲ့သူဟာ အစားအေသာက္ေပၚမွာ ေလာဘေလ်ာ့သြားတယ္၊ ဉာဏ္ပညာ ပိုၾကီးလာတယ္၊ ခႏၶာကိုယ္ က်န္းမာေရးနဲ႔ ကိုက္ညီေအာင္ လုိအပ္တဲ့ပမာဏ မပိုမလုိ စားမယ္၊ အစားအေသာက္နဲ႔ စိတ္နဲ႔၊ အစားအေသာက္နဲ႔ ခႏၶာကိုယ္နဲ႔ ဆက္စပ္မူကိုလည္း ပိုျမင္လာတယ္။ ျမင္လာတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ က်န္းမာေရးနဲ႔ မတည့္တာေတြ မစားေတာ့ဘူးေနာ္။ ျပီးေတာ့ ဒီေပၚမွာ စြဲလမ္းမူလည္း နည္းသြားတယ္။ ေနာက္ေန႔က်ရင္ ရွိရင္ေတာ့ စားမယ္၊ မရွိရင္လည္း ကိစၥ မရွိဘူး။ ေနာက္ေန႔က် ဒါမ်ိဳးစားဖို႔အေရး ပူပူေလာင္ေလာင္ၾကီး မလုပ္ေတာ့ဘူး။

အစားအစာတင္ မကဘူး ေဆး၀ါးလည္း ဒီလုိပဲ၊ မလုိအပ္ဘဲနဲ႔ မသံုံးခ်င္ဘူး။ ေဆးတစ္ခုခု ေသာက္လုိက္တဲ့အခါမွာ ခႏၶာကိုယ္မွာ ဘယ္လုိျဖစ္လာသလဲဆုိတာ အေသးစိတ္ သိေနတယ္။ ေဆးရဲ႕ side effect ကို ပိုသိရတယ္။ လြယ္လြယ္နဲ႔ မသံုးခ်င္ဘူး။ သဘာ၀အတုိင္း က်န္းမာေအာင္ပဲ ၾကိဳးစားခ်င္ေတာ့တာ။

အ၀တ္အစားနဲ႔ ပတ္သက္ျပီးေတာ့လည္း လူေတြရဲ႕ စိတ္မွာ ခံစားခ်က္ ေတာ္ေတာ္ေလးမ်ားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အခုေခတ္မွာ အ၀တ္အစား အထူးအဆန္းေတြ အမ်ားၾကီး၀တ္ၾကတာပဲ။ တန္ေၾကးဆိုရင္ေတာ့ မေျပာျပတတ္ေတာ့ပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ အ၀တ္အစား၀တ္တာနဲ႔ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ သတိေလးနဲ႔ ဉာဏ္ေလးနဲ႔ လုပ္မယ္ဆုိရင္ ဒီအ၀တ္အစားဟာ ဒီရာသီဥတုနဲ႔ ကိုက္ညီတယ္၊ ကိုယ္သြားရမယ့္ခရီး၊ ကိုယ္ေတြ႕ရမယ့္ ပုဂၢိဳလ္နဲ႔လည္း ဒီအ၀တ္အစားဟာ သင့္ေတာ္တယ္ဆုိ္တဲ့ ဉာဏ္ကေလးသံုးျပီးေတာ့ ၀တ္မွာပဲ။ အ၀တ္အစားနဲ႔ ပတ္သတ္ျပီးေတာ့ လြန္လြန္ကဲကဲ ၾကြားစရာ ၀ါစရာၾကီးျဖစ္ေအာင္ လုပ္မေနေတာ့ဘူး။

ကုိယ္၀တ္တဲ့ အ၀တ္အစားဟာ ကိုယ့္အသက္အရြယ္၊ ကိုယ့္ဂုဏ္သိကၡာ၊ ကိုယ္လုပ္တဲ့ အလုပ္အကိုင္နဲ႔ ကိုက္ညီေအာင္ေတာ့ ေရြးလိုက္ပါ။ အဲဒီလုိ ဉာဏ္နဲ႔သိျပီးေတာ့ လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ အကုန္အက်လည္း အမ်ားၾကီး နည္းသြားလိမ့္မယ္။ သူနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ေလာဘလည္း နည္းသြားလိမ့္မယ္။ ေလာဘနည္းသြားရင္ ေဒါသလည္း နည္းသြားမယ္။

ပစၥဳပၸန္မွာ စိတ္ကိုထားတတ္တဲ့ အေလ့အက်င့္ မ်ားလာရင္ အဲဒီလူဟာ အပိုကိစၥေတြကို ေလွ်ာ့တတ္လာတယ္။ အပိုစကားေျပာတာေတြ၊ အပိုခရီးသြားတာေတြ၊ အက်ိဳးမရွိဘဲနဲ႔ ထုိင္ေတြးျပီး ပူေနတာေတြလည္း ေလ်ာ့သြားတယ္။ စိတ္က ပိုရွင္းလာတဲ့အတြက္ တစ္ခုခုကို လုပ္စရာရွိလုိ႔ စဥ္းစားရမယ္ဆုိရင္ သူ သိပ္အခ်ိန္အၾကာၾကီး စဥ္းစားမေနရဘူး။ ခ်ီတံုခ်တံုျဖစ္ျပီး အခ်ိန္ကုန္မသြားဘူး။

သတိရွိလုိ႔ သမာဓိလည္းေကာင္းလာတဲ့အခါ၊ စိတ္လည္း ၾကည္လင္ေအးခ်မ္းလာတဲ့အခါမွာ လုပ္စရာကိစၥ တစ္ခုခုရွိလုိ႔ ေအးေအးေဆးေဆး အာရုံျပဳလုိက္ရင္ ဘယ္ကိစၥ ဘယ္လုိလုပ္ရင္ ေကာင္းမလဲဆိုတာ လြယ္လြယ္ကူကူနဲ႔ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ အေျဖထြက္လာတယ္။ အဲဒါကိုက အခ်ိန္ကုန္ ေတာ္ေတာ္ သက္သာသြားတာ။

ေျခတစ္လွမ္း တစ္ခ်က္ေလာက္ သိတယ္ဆုိရင္ကိုပဲ အင္မတန္ အက်ိဳးမ်ားပါတယ္။ ဒါက လုပ္မၾကည့္ေသးဘဲနဲ႔ေတာ့ မသိဘူး၊ လုပ္ၾကည္လာတဲ့အခါက်မွ တကယ့္ကို အက်ိဳးမ်ားတာကို သိလာလိမ့္မယ္။

သာမန္အေျခအေနမွာ လူေတြဟာ တစ္ခုခု စိတ္ညစ္စရာ၊ စိတ္ပူစရာ၊ သေဘာမက်စရာ၊ စိတ္ပင္ပန္းစရာေတြ ေတြးေနတတ္တယ္၊ အေရးၾကီးသည္ျဖစ္ေစ၊ အေရးမၾကီးသည္ျဖစ္ေစ၊ ေတြးေနတာပဲ။ သတိနဲ႔သိျပီးေတာ့ သြားျခင္းအားျဖင့္ အဲဒီအေတြးေတြဟာ နည္းနည္းေတာ့ ေလ်ာ့သြားတယ္။ အေတြး နည္းနည္းေလ်ာ့သြားရင္ စိတ္က နည္းနည္း ၾကည္လာတယ္၊ စိတ္ နည္းနည္း ေအးခ်မ္းလာတယ္၊ စိတ္မွာ ပင္ပန္းမူ နည္းနည္းေလ်ာ့သြားတယ္။

မုိးလင္းကတည္းက၊ အိပ္ရာႏုိးကတည္းက ကိုယ့္ရဲ႕ စိတ္အေျခအေန Mood ကို ျပဳျပင္ထားရမယ္။ ႏုိးရင္ ႏုိးႏုိးခ်င္း တရားရူမွတ္လုိက္ရင္ သတိ, သမာဓိ ေကာင္းလာျပီး စိတ္ၾကည္လင္ ေအးခ်မ္းလာျပီးေတာ့ တည္ၾကည္ခန္႔ညားတဲ့၊ ေအးခ်မ္းတဲ့ ဂုဏ္သိကၡာရွိတဲ့ Mood မ်ိဳး ရလာတယ္။ အဲဒီ Mood ေလးကို အပ်က္မခံဘဲ ထိန္းသြားရမယ္။

အဲဒီလုိ တစ္ေန႔တာလံုး တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းတဲ့၊ ခန္႔ညားမူရွိတဲ့၊ တည္ၾကည္မူရွိတဲ့၊ ျမင့္ျမတ္တဲ့စိတ္ကို ထိန္းထားလုိ႔ရွိရင္ တရားထုိင္တဲ့အခါမွာ လြယ္လြယ္ကူကူနဲ႔ သတိ, သမာဓိကို ရတယ္။

ညမွာ တရားအားထုတ္ျပီးမွ အိပ္လုိ႔ရွိရင္ မနက္ႏုိးတဲ့အခါမွာ ပိုျပီး ၾကည္လင္လန္းဆန္းတယ္၊ တရားအားထုတ္ဖုိ႔လည္းပဲ ပိုျပီးေတာ့ စိတ္က သတိရတယ္၊ လံု႔လ၀ီရိယ၊ သဒၶါတရားလည္းပဲ ပိုျပီးေတာ့ အားေကာင္းလာတယ္။

အိပ္ေနရင္းပဲ အသက္ရွဴတာေလးကို သိျပီးေတာ ့ေနလုိက္ပါ။ စိတ္ကေတာ့ ထံုးစံအတုိင္းပဲ ဟိုကိစၥ၊ ဒီကိစၥ ေတြးဦးမွာပဲ။ ေတြးလုိက္ရင္ ေတြးတယ္ဆိုတာေလးကို စိတ္က သိလုိက္ပါ။ သိျပီးရင္ “ဘာမွ မထူးပါဘူး” ဆုိျပီးေေတာ့ အသာေလး စိတ္ကိုေလွ်ာ့ခ်လုိက္ပါ။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ စိတ္မဆုိးပါနဲ႔။ ျပန္ျပီးေတာ့ အသက္ရွဴတာေလးကို သတိကပ္ျပီးေတာ့ ထားလုိက္ပါ။ ခႏၶာကိုယ္ကိုလည္း ေျခေတြလက္ေတြကို အတတ္ႏုိင္ဆံုး သက္ေသာင့္သက္သာ ျဖစ္ေအာင္ ေလွ်ာ့ျပီးေတာ့ ခ်ထားပါ။ ေနရာအေနအထားကိုလည္း အသက္သာဆံုး ျဖစ္သြားေအာင္ ျပင္လုိက္ပါ။ ေခါင္းအံုးကအစ နိမ့္လြန္းရည္လည္း မေကာင္းဘူး။ ျမင့္လြန္းရင္လည္း မေကာင္းဘူး။ အဲသည္လုိ ကိုယ္နဲ႔ အဆင္ေျပဆံုးျဖစ္ေအာင္ ျပဳျပင္ထားျပီး အိပ္လ်က္ကေလးပဲ တရားအားထုတ္ပါ။ ဒီလုိ တရားအားထုတ္ရင္း၊ တရားအားထုတ္ရင္းနဲ႔ပဲ အိပ္ေပ်ာ္သြားပါေစ။

စာက်က္ခါနီးမွာ တရားထုိင္တယ္။ တရားထုိင္ျပီးမွ စာက်က္တယ္။ အဲဒီလိုလုပ္ေတာ့ စာေတြကို ပိုျပီးေတာ့ မွတ္မိတယ္။ ပိုျပီးေတာ့ သေဘာေပါက္တယ္။ ေတာ္ေတာ္နဲ႔ မေမ့ဘူး။ အိပ္ခါနီးမွာလည္း အိပ္ရာထဲမွာ တရားမွတ္ရင္းနဲ႔ အိပ္တာပဲ။ စိတ္ထဲမွာလည္း ရွင္းသြားတယ္၊ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာလည္း ရွင္းသြားျပီးေတာ့ ျငိမ္းျငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း အိပ္ေပ်ာ္သြားတယ္။

တရားကေတာ့ အားထုတ္ေနမွာပဲ။ ကိုယ္သိႏုိင္တဲ့အက်ိဳးက ရေနတာကိုး။ အသိဉာဏ္ ထက္တယ္။ ႏွစ္ႏွစ္ျခိဳက္ျခိဳက္ အိပ္ေပ်ာ္တယ္။ စိတ္ခ်မ္းသာတယ္။

ဘာမွမေတြးပဲနဲ႔ ဒီလိုသိေနတဲ့အခါမွာ စိတ္က အင္မတန္ေအးခ်မ္းေနတယ္။ တျခားနည္းနဲ႔ေပ်ာ္မယ့္အစား အဲ့လုိ တစ္ေနရာမွာ တိတ္တိတ္ဆိတ္ဆိတ္ ေအးေအးခ်မး္ခ်မ္းကေလး ေနျပီးေတာ့ တရားနဲ႔ပဲ ေပ်ာ္လာတာပဲ။

စိတ္တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းမူနဲ႔ အသိဉာဏ္နက္နဲမူဟာ အင္မတန္ အရသာရွိတယ္၊ အင္မတန္ ေက်နပ္စရာေကာင္းတယ္။

တရားအားထုတ္တယ္ဆိုတာ တကယ္ကို ရာခုိင္ႏူန္းျပည့္ ရုိးရုိးသားသား စိတ္ေရာကိုယ္ပါ လုပ္မွပဲ တကယ္ ထိထိေရာက္ေရာက္ တိုးတက္မူ ျဖစ္ႏုိင္တယ္။ ဒီလိုမလုပ္ရင္ေတာ့ နဲနဲပါးပါး အေပၚယံ သတိ၊ သမာဓိေလာက္ပဲ ရရင္ရမယ္။ တကယ္ေလးနက္တဲ့ အဆင့္ျမင့္ သတိ၊ သမာဓိ၊ ဉာဏ္ပညာ မရႏုိင္ဘူး။

သိေနတာကုိ သိႏုိင္တဲ့သတိ ျဖစ္လာေတာ့ သိေနတာကို သိေနတဲ့ အခ်ိန္မွာမွ “ငါ အခုမွ လူျဖစ္ျပီ” လုိ႔ ခံစားလုိက္ရတယ္။

ဥေပကၡာေ၀ဒနာဟာ မသိရင္ ေမာဟျဖစ္ေနတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ျငိမ္းခ်မ္းတဲ့သေဘာေတာ့ မရွိဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဥေပကၡာကိုမသိရင္ ဒုကၡနဲ႔တူတယ္တဲ့။ ဥေပကၡာကို သိရင္ သုခနဲ႔ တူတယ္တဲ့။

ဥေပကၡာက အေျခအေနကိုလုိက္ျပီးေတာ့ သုခဘက္ကိုလည္း ပါတတ္တယ္။ ဒုကၡဘက္ကိုလည္း ပါတတ္တယ္။ ဥေပကၡာေ၀ဒနာကို မ်ားမ်ားသိေအာင္ လုပ္လုိ႔ရွိရင္ စိတ္က ပိုျပီးေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းလာတယ္။ 

ဆရာေတာ္ဦးေဇာတိက