ရူပကလာပ

ရုပ္တုိ႔၏ ေပါင္းစပ္ဖြဲ႕စည္းပံု ျပျခင္းကို ရူပကလာပဟုေခၚ၏။

ကလာပ္ = ဆုိင္ရာရုပ္မ်ား ပူတြဲေပါင္းစပ္၍ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ရုပ္အဖြဲ႕အစုတစ္ခုကို ရုပ္ကလာပ္ ၁-ခုဟု ေခၚ၏။ ရုပ္ကလာပ္တုိ႔၏ လကၡဏာ ၄-ရပ္ရွိ၏။

၁။ ဧကုပၸပါဒ = အတူတကြျဖစ္ျခင္း၊
၂။ ဧကနိေရာဓ = အတူတကြခ်ဳပ္ပ်က္ျခင္း၊
၃။ ဧကနိႆယ = တူေသာမွီရာရွိျခင္း၊
၄။ သဟ၀ုတၱိ = ခြဲျခား၍ မရေအာင္ ေပါင္းေရာေနျခင္းတုိ႔ ျဖစ္ၾက၏။

လူ႔ဘံု၌ရွိေသာ ပရမတၳရုပ္ကလာပ္တစ္ခု၏ အရြယ္သည္ ပရမာအဏုျမဴတစ္ခု၏ အစိတ္ ၁-သိန္းပံု ၁-ပံုသာရွိ၏။ ျဒပ္၏အေျခခံ အမူန္တစ္ခုျဖစ္သည့္ ပရုိတြန္အရြယ္ေအာက္ ပိုငယ္၏။

ကံ၊ စိတ္၊ ဥတု၊ အာဟာရတည္းဟူေသာ အေၾကာင္းတရား ၄-ပါးတုိ႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ပ်က္ေနေသာ ရုပ္ကလာပ္ အမ်ိဳးအစားမ်ားမွာ ကမၼဇကလာပ္ ၉-စည္း၊ စိတၱဇကလာပ္ ၆-စည္း၊ ဥတုဇကလာပ္ ၄-စည္း၊ အာဟာရဇကလာပ္ ၂-စည္း၊ ေပါင္း ၂၁-စည္း ျဖစ္သည္။

၁။ ကမၼဇကလာပ္ ၉-စည္း
အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါးႏွင့္ ကမၼဇဧကန္ရုပ္ ၉-ပါးတုိ႔ ေပါင္းဖြဲ႕ ယူရမည္။
၁။ စကၡဳဒသကကလာပ္ = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + ဇိ၀ိတရုပ္ + စကၡဳပသာဒ၊
၂။ ေသာတဒသက = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + ဇိ၀ိတရုပ္ + ေသာတပသာဒ၊
၃။ ဃာနဒသက = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + ဇိ၀ိတရုပ္ + ဃာနပသာဒ၊
၄။ ဇိ၀ွာဒသက = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + ဇိ၀ိတရုပ္ + ဇိ၀ွာပသာဒ၊
၅။ ကာယဒသက = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + ဇိ၀ိတရုပ္ + ကာယပသာဒ၊
၆။ ဣတၳိဘာ၀ဒသက = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + ဇိ၀ိတရုပ္ + ဣတၳိဘာ၀ရုပ္၊
၇။ ပုမၻာ၀ဒသကကလာပ္ = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + ဇိ၀ိတရုပ္ + ပုမၻာ၀ရုပ္၊
၈။ ဟဒယဒသကကလာပ္ = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + ဇိ၀ိတရုပ္ + ဟဒယ၀တၳဳ၊
၉။ ဇီ၀ိတန၀ကကလာပ္ = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + ဇိ၀ိတရုပ္တုိ႔၏ အဖြဲ႕အစု။

၂။ စိတၱဇကလာပ္ ၆-စည္း
အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး၊ ၀ိညတ္ရုပ္ ၂-ပါး၊ သဒၵရုပ္ႏွင့္ လဟုတာဒိရုပ္ ၃-ပါးတုိ႔ကို ေပါင္းဖြဲ႕ယူရမည္။
၁။ သုဒၶ႒ကကလာပ္ = စိတ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး၏ အဖြဲ႕အစု။
၂။ ကာယ၀ိညတၱိန၀ကကလာပ္ = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + ကာယ၀ိညတ္။
၃။ ၀စီ၀ိညတၱိသဒၵသကကလာပ္ = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး၊ ၀စီ၀ိညတ္ + သဒၵရုပ္၊
၄။ လဟုတာဒိဧကာဒသကကလာပ္ = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + လဟုတာဒိရုပ္ ၃-ပါး၊
၅။ ကာယ၀ိညတၱိလဟုတာဒိဒြါဒသကကလာပ္ = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + ကာယ၀ိညတ္ + လဟုတာဒိရုပ္ ၃-ပ ါး၊
၆။ ၀စီ၀ိညတၱိသဒၵလဟုတာဒိေတရသကကလာပ္ = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + ၀စီ၀ိညတ္ + လဟုတာဒိရုပ္ ၃-ပါး + သဒၵရုပ္။

၃။ ဥတုဇကလာပ္ ၄-စည္း
အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး၊ သဒၵရုပ္ႏွင့္ လဟုတာဒိရုပ္ ၃-ပါးတုိ႔ကို ေပါင္းဖြဲ႕ယူရမည္။
၁။ သုဒၶ႒ကကလာပ္ = ဥတုေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး၏ အဖြဲ႕ အစု။
၂။ သဒၵန၀ကကလာပ္ = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + သဒၵရုပ္တုိ႔၏အဖြဲ႕အစု။
၃။ လဟုတာဒိဧကာဒသကကလာပ္ = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + လဟုတာဒိရုပ္ ၃-ပါး။
၄။ သဒၵလဟုတာဒိဒြါဒသကကလာပ္ = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + သဒၵ + လဟုတာဒိရုပ္ ၃-ပါး။

၄။ အာဟာရဇကလာပ္ ၂-စည္း
အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါးႏွင့္ လဟုတာဒိရုပ္တုိ႔ကိုသာ ဖြဲ႔စည္းရ၏။
၁။ သုဒၶ႒ကကလာပ္ = အာဟာရေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး။
၂။ လဟုတာဒိဧကာဒသကကလာပ္ = အ၀ိနိေဗၻာဂရုပ္ ၈-ပါး + လဟုတာဒိရုပ္ ၃-ပါး။

၅။ အဇၥ်တၱ-ဗဟိဒၶရုပ္ကလာပ္မ်ား
သတၱ၀ါတုိ႔၏ အဇၥ်တၱသႏၱာန္၌ ရုပ္ကလာပ္ ၂၁-စည္းလံုးကို ရအပ္၏။ အထီးသတၱ၀ါတုိ႔၌ ဣတၳိဘာ၀ဒသကကလာပ္ကို မရထုိက္။ အမသတၱ၀ါတုိ႔၌ ပုမၻာ၀ဒသကကလာပ္ကို မရထုိက္။ ပဋိသေႏၶအားျဖင့္ မ်က္စိကန္းသူ၊ နားပင္းသူတုိ႔တြင္ သက္ဆုိင္ရာ ဒသကကလာပ္ကို မရထုိက္။

ဗဟိဒၶသႏၱာန္၌မူ ဥတုဇသုဒၶ႒ကကလာပ္ႏွင့္ ဥတုဇသဒၵန၀ကကလာပ္ ၂-စည္းကိုသာရအပ္၏။ သစ္ပင္၊ ေတာေတာင္၊ ေျမ၊ ေရ၊ ေလ၊ မီး၊ အေလာင္းေကာင္ စသည္တုိ႔သည္ ဥတုဇသုဒၶ႒ကကလာပ္ခ်ည္းသာ ျဖစ္ၾက၏။ သစ္ပင္သစ္ကိုင္းမ်ား ၾကိတ္ခတ္သံ၊ တံုးေခါက္သံ၊ မုိးျခိမ္းသံ၊ ေရဒီယိုသံ စသည္တုိ႔မွာ ဥတုဇသဒၵန၀က ကလာပ္မ်ားျဖစ္ၾက၏။

ေဒါက္တာမင္းတင္မြန္ စတုတၳအၾကိမ္ထုတ္ေ၀ေသာ ဗုဒၶအဘိဓမၼတရားေတာ္ အႏွစ္ခ်ဳပ္ စာအုပ္မွ ျပန္လည္ထုတ္ႏုတ္ ေဖာ္ျပေပးသည္။