ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ အဓိပၸာယ္

အ၀ိဇၨာစေသာ အေၾကာင္းတရားတုိ႔ေၾကာင့္ သခၤါရစေသာ အက်ိဳးတရားမ်ား ျဖစ္ေပၚလာျခင္းသည္ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္မည္၏။

ထုိသို႔ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ (အေၾကာင္းတရားေၾကာင့္ အက်ိဳးတရားျဖစ္ေပၚမူ) ၌ -

၁။ အ၀ိဇၨာ (မသိမူ) ေၾကာင့္ သခၤါရ (ျပဳျပင္စီရင္မူ) ျဖစ္၏။

၂။ သခၤါရ (ျပဳျပင္စီရင္မူ) ေၾကာင့္ ၀ိညာဥ္ (အက်ိဳး၀ိပါက္စိတ္) ျဖစ္၏။

၃။ ၀ိညာဥ္ (သိမူစိတ္) ေၾကာင့္ နာမ္ရုပ္ (ေစတသိက္နာမ္ႏွင့္ရုပ္) ျဖစ္၏။

၄။ နာမ္ရုပ္ (ေစတသိက္နာမ္ႏွင့္ရုပ္) ေၾကာင့္ သဠာယတန (အာယတနေျခာက္ပါး) ျဖစ္၏။

၅။ သဠာယတန (အာယတနေျခာက္ပါး) ေၾကာင့္ ဖႆ (ေတြ႕ထိမူ) ျဖစ္၏။

၆။ ဖႆ (ေတြ႕ထိမူ) ေၾကာင့္ ေ၀ဒနာ (ခံစားမူ) ျဖစ္၏။

၇။ ေ၀ဒနာ (ခံစားမူ) ေၾကာင့္ တဏွာ (လိုခ်င္တပ္မက္မူ) ျဖစ္၏။

၈။ တဏွာ (လိုခ်င္တပ္မက္မူ) ေၾကာင့္ ဥပါဒါန္ (စြဲလမ္းမူ) ျဖစ္၏။

၉။ ဥပါဒန္ (စြဲလမ္းမူ) ေၾကာင့္ ဘ၀ (ျပဳလုပ္မူႏွင့္ ျဖစ္တည္မူ) ျဖစ္၏။

၁၀။ ဘ၀ (ျပဳလုပ္မူ) ေၾကာင့္ ဇာတိ (ပဋိသေႏၶေနမူ) ျဖစ္၏။

၁၁။ ဇာတိ (ပဋိသေႏၶေနမူ) ေၾကာင့္ ဇရာမရဏ (အုိမူ ေသမူ) ႏွင့္

၁၂။ ေသာက (စိုးရိမ္မူ)၊ ပရိေဒ၀ (ငိုေၾကြးမူ)၊ ဒုကၡ (ကိုယ္ဆင္းရဲမူ)၊ ေဒါမနႆ (စိတ္ဆင္းရဲမူ)၊ ဥပါယာသ (ျပင္းထန္စြာပူပန္မူ) တုိ႔ျဖစ္ၾကပါသည္။

ဤသို႔ အေၾကာင္းတရားေၾကာင့္ အက်ိဳးတရားမ်ားျဖစ္ျခင္း (ပဋိစၥသမုပၸါဒ္) ကိုၾကည့္လွ်င္ ခ်မ္းသာဟူ၍ ျမဴတစ္ေစ့မွ်မရွိေၾကာင္း၊ ဆငး္ရဲတံုး၊ ဆင္းရဲစု၊ ဆင္းရဲခဲခ်ည္းသာ ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရေပသည္။

ဤအေၾကာင္းတရားမ်ားမျဖစ္က ဤအက်ိဳးတရားမ်ားမျဖစ္ေပၚေပ၊ ဒုကၡမီးအားလံုး ျငိမ္းေအးသြားမည္ဟု အျပန္အားျဖင့္ ေဟာေတာ္မူေသာ ပဋိေလာမေဒသနာကိုလည္း ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ေဒသနာဟုပင္ ေခၚဆုိရေပသည္။

ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္အစိုးရ သာသနာေရး၀န္ၾကီးဌာန ဗုဒၶဘာသာတရားေတာ္ (အဆင့္ျမင့္) စာအုပ္မွ ထုတ္ႏူတ္ေဖာ္ျပသည္။