ဒါနအဓိပၸာယ္

ေပးကမ္းျခင္း၊ စြန္႕ၾကဲျခင္း၊ ေ၀ငွျခင္း၊ မွ်တျခင္း၊ ျဖည့္စြက္ျခင္း စသည္အမူမ်ားကို ျပဳလုပ္လုိေသာ ေစတနာကိုလည္းေကာင္း၊ လွဴဒါန္းဆက္ကပ္ျခင္း စသည့္အမူမ်ားကို ျပဳလုပ္လုိေသာ ေစတနာကို လည္းေကာင္း၊ ေပးကမ္းအပ္ စြန္႕ၾကဲအပ္ေသာ ပစၥည္း၀တၱဳမ်ားကိုလည္းေကာင္း ဒါနဟု ေခၚသည္။

ေစတနာရွိမွ ေပးလွဴႏုိင္၏။ ေစတနာမရွိက မေပးလွဴႏုိင္ေပ၊ သို႔ျဖစ္၍ ဒါနျဖစ္ေျမာက္ေရးတြင္ ေစတနာသည္ အလွဴျဖစ္ေၾကာင္း အဓိကျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေစတနာကိုလည္း ဒါနဟု ေခၚသည္။ အက်ိဳးေပးရာ၌ ေစတနာ ဒါနက အက်ိဳးေပးသည္။ လွဴဖြယ္၀တၳဳပစၥည္းမ်ားသည္လည္း ဒါနျဖစ္ေျမာက္ေရးအတြက္ မ်ားစြာအေထာက္အပံ့ေပးၾကသည္။ လွဴဖြယ္၀တၳဳမ်ားသည္လည္း ဒါန မည္ၾကသည္။

ဗုဒၶဘာသာတရားေတာ္တြင္ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာ ဤသံုးျဖာသည္ မပါမျပီး အေရးၾကီးပါသည္။ ဒါနသည္ ပါရမီကုသိုလ္လုပ္ငန္းအစုစုတုိ႔၏ မူလဘူတအေျခခံအုတ္ျမစ္ျဖစ္ပါသည္။ ဒါနအလုပ္သည္ ဘုရားအေလာင္း သူေတာ္ေကာင္းတုိ႔ စတင္ၾကိဳးကုတ္ အားထုတ္ေသာ လုပ္ငန္းၾကီး ျဖစ္ပါသည္။ ဘ၀သံသရာက်င္လည္ရာ၀ယ္ သံသရာခရီးသည္အတြက္ ရိကၡာထုပ္ၾကီးႏွင့္လည္း တူပါသည္။ ဒါနရိကၡာထုပ္ အျပည့္အစံုပါလာသူအဖုိ႔ လူျဖစ္လည္း လူခ်မ္းသာ၊ နတ္ျဖစ္လည္း နတ္ခ်မ္းသာ ျဖစ္ေလရာရာ ဘ၀တုိ႔၌ ေဘာဂသမၸတၳိ ျပည့္စံုၾကြယ္၀ အထက္တန္းက်သူသာ ျဖစ္ရပါသည္။ ဒါနပါရမီရွင္သည္ နိဗၺာန္၀င္စံမည့္ေနာက္ဆံုးဘ၀မွာပင္ ဒါနႏြမ္းပါးသူထက္ အဘက္ဘက္မွ ျပည့္စံုကာ က်က္သေရမဂၤလာရွိစြာျဖင့္ ၀င္စံရပါသည္။ ဒါနတရားသည္ကား ပစၥကၡဘ၀၊ တမလြန္ဘ၀တုိ႔၌ အားကိုးအားထားျပဳရမည့္ မိတ္ေဆြေကာင္းၾကီးျဖစ္၍ ဒါနတရားကို ပစ္ပယ္မထားသင့္ေပ။ ဒါနတရားကို နည္းမွန္ စနစ္မွန္ ျပဳလုပ္တတ္ပါမူ သံသရာလြတ္ေျမာက္ရာ နိဗၺာန္ကို အျမန္ရေစႏုိင္ပါသည္။

ျမတ္စြာဘုရားသခင္ပြင့္ေတာ္မမူမီ ေရွးအတီေတကာလမ်ားကပင္ အသြင္အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ဒါနတရားရွိေနပါသည္။ ထုိေခတ္က ျဗဟၼဏတုိ႕၏ ေဟာျပမူအရ လူတုိ႔သည္ သုဂတိေရာက္ေရးအတြက္ အသက္ေပါင္းမ်ားစြာ သတ္ျဖတ္စေတး၍ ယဇ္ပူေဇာ္မူမ်ားကို ဒါနအထင္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါသည္။ ယဇ္ပူေဇာ္မူဒါနတုိ႔သည္ လြန္စြာၾကီးမား က်ယ္ျပန္႕ခဲ့ၾကပါသည္။ သတပဒီယဇ္ဆုိလွ်င္ ဆိတ္အေကာင္တစ္ရာ၊ ႏြားအေကာင္တစ္ရာ၊ လူတစ္ရာ စသည္ျဖင့္ ေၾကာက္ခမန္းလိလိ ေသြးေခ်ာင္းစီးမွ် သတ္ျဖတ္၍ ပူေဇာ္လွဴဒါန္းခဲ့ၾကပါသည္။

မင္းစိုးရာဇာ၊ သူေ႒းသူၾကြယ္တုိ႔သည္ အျပိဳင္အဆုိင္ အမ်ိဳးအမည္ စံုလင္သည္ထက္ စံုလင္ေအာင္ သတ္ျဖတ္ပူေဇာ္ခဲ့ၾကပါသည္။ ယဇ္ပူေဇာ္မူ ကိုလည္း အျမင့္ျမတ္ဆံုးေသာ ဒါနဟု သတ္မွတ္ ထင္ျမင္ ခံယူခဲ့ၾကပါသည္။

ျမတ္စြာဘုရားပြင့္ေတာ္မူေသာအခါ ယဇ္ပူေဇာ္မူမ်ားကို မျပဳလုပ္ရန္ ေဟာျပေတာ္မူျပီး သတၱ၀ါမ်ား အသက္ျဖင့္ ယဇ္ပူေဇာ္မူ၏ အျပစ္မ်ားကို ေဟာျပေတာ္မူကာ ေဘာဂသမၸတၱိျပည့္စံုေရးအတြက္ ဒါနအလွဴျပဳလုပ္နည္း ဒါနကထာမ်ားကို ေဟာျပေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ ထုိအခါမွ စ၍ ျဗဟၼာဏ ဘာသာ၀င္တုိ႔သည္လည္း သတ္ျဖတ္မူကို ေရွာင္ၾကဥ္လာၾကျပီး ေနာက္ဆံုးတြင္ အသက္သတ္လြတ္ စားေသာက္သည္အထိ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ပါသည္။

ျမတ္စြာဘုရားသည္ အလွဴဒါနကို ေဟာျပေတာ္မူရာ၌ မိမိျပဳလုပ္ေသာ အလွဴဒါနေၾကာင့္ သတၱ၀ါတုိ႔ ေသေက်ပ်က္စီးမူမရွိေစရန္ ေဟာျပေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ အလွဴအတန္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ မလုိအပ္ဘဲ ဗံုးေပါလေအာ လွဴဒါန္းမူမ်ိဳးကိုလည္း အားေပးေတာ္မမူေပ။ အလွဴခံပုဂၢိဳလ္တုိ႔သည္ လုိအပ္သမွ် ပမာဏအထိသာ အလွဴခံသင့္သည္ဟု မၾကာမၾကာ ေဟာျပေတာ္မူပါသည္။ မိမိအာင္အားအလုိက္ ေလးပံုတစ္ပံုေလာက္သာ လွဴဒါန္းရန္ ေဟာျပေတာ္မူပါသည္။ အလွဴဒါနေၾကာင့္ ဘ၀ပ်က္နစ္နာ သြားေစမည့္ ပကာသနမ်ားကို လုိလားေတာ္မမူေပ။

အထူးသျဖင့္ သာသနာေတာ္အတြက္ ထာ၀ရအက်ိဳးရွိေစမည့္ အလွဴမ်ိဳး၊ မိမိသီတင္းသံုးရာ ေက်ာင္း အာရာမ္ျမိဳ႕ရြာ နယ္ပယ္ႏွင့္ အမ်ိဳးဘာသာ သာသနာ လူေလာကၾကီးတစ္ခုလံုး အရွည္တည္တံ့ ေကင္းက်ိဳးတုိးပြားေစမည့္ ထာ၀ရဒါနမ်ိဳးကို အားေပးတာ္မူသည္။ အလွဴဒါနသည္ အာစိဏၰကံ ကုသုိလ္ျဖစ္ေနလွ်င္ အာစိဏၰကံ၀တ္တစ္ခုအေနျဖင့္ ၾကိဳးစားျပဳလုပ္ႏုိင္လွ်င္ ဒါနအက်ိဳး ပိုမုိထက္သန္သည္။ ထုိကဲ့သို႔ေသာ နိဗဒၶ၀တ္အလွဴမ်ိဳးကို သားစဥ္ေျမးဆက္ မပ်က္ ေဆာင္ရြက္ၾကရန္ ေရွးသူေတာ္ေကာင္းတုိ႔ အားထုတ္ခဲ့ၾကသည္။

အနာထပိဏ္သူေဌးၾကီးကြယ္လြန္ျပီးေနာက္ အနာထပိဏ္သူေဌး၏ ေျမးမေလးတစ္ေယာက္သည္ ဆင္းရဲသားဘ၀ေရာက္ေနသည္။ ေျမးမေလးသည္ မိမိ၏ မ်ိဳးရုိး အစဥ္အလာ ေစာင့္ထိန္းလာခဲ့ေသာ ကုသိုလ္ဒါန၀တ္မပ်က္ေစရန္ ေန႕စဥ္ၾကိဳးပမ္းခဲ့သည္။ သံဃာေတာ္အမ်ားကို မတတ္ႏုိင္သျဖင့္ သံဃာေတာ္တစ္ပါးကို ပင့္၍ ေန႕စဥ္ ဆြမ္းဒါန ၀တ္ျပဳသည္။ ထုိသံဃာေတာ္အတြက္ ၀တ္မပ်က္ ဆက္ကပ္ရန္အတြက္ ေကာက္ရိတ္ျပီးစ လယ္ကြင္းမ်ားသို႕သြားကာ မိမိကုိယ္တုိင္ ေကာက္သင္းေကာက္ေရာင္းခ်ျပီး နိဗဒၶဆြမ္း၀တ္မပ်က္ေအာင္ ၾကိဳးစားခဲ့သည္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးေသာ္လည္း မ်ိဳးရိုးစဥ္ဆက္ အလွဴ၀တ္မပ်က္ရန္ ေစာင့္ထိန္းခဲ့သည္။

ထုိ႔အတူပင္ မိမိ၏ ခႏၶာကုိယ္ျဖင့္ ရင္းႏွီး၍ ၀ီရိယတရားျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ရေသာ ကုသုိလ္၀တ္တုိ႔လည္း မ်ားစြာရွိသည္။ ဆြမ္း၊ ေရခ်မ္း၊ ဆီမီးကပ္လွဴသည့္၀တ္မ်ား၊ လမ္းမမ်ား၌ ခရီးသြားတုိ႕ေသာက္သံုးရန္ ေရအိုးစင္မ်ား တည္ထားလွဴဒါန္းမူမ်ား စသည့္ အလွဴ၀တ္တုိ႔သည္ ၀ီရိယႏွင့္ ေစတနာျပည့္စံုသုတုိ႔သာ အာစိဏကံ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေသာ အဖုိးတန္သည့္ နိဗဒၶဒါနမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

ေရွးျမန္မာလူမ်ိဳးတုိ႔သည္ အျမဲအက်ိဳးရွိေနမည့္ ဒါနမ်ိဳးမ်ားကို ကိုယ္က်ိဳးမဖက္ဘဲ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိသည္။ သစ္ပင္စုိက္ပ်ိဳးျခင္း၊ ေရတြင္းေရကန္တူးျခင္း၊ လမ္းတံတားျပဳလုပ္ျခင္းစသည့္ ကုသုိလ္မ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ သစ္ပင္စိုက္ပ်ိဳးလွဴဒါန္းရာတြင္ ႏွစ္တုိပင္မ်ားျဖစ္သည့္ အုန္းပင္၊ ပိႏၷဲပင္မ်ားကို စိုက္ပ်ိဳးလွဴဒါန္းသကဲ့သို႔ ႏွစ္ရွည္ပင္ျဖစ္သည့္ ထန္းပင္မ်ားကိုလည္း စုိက္ပ်ိဳးေပးခဲ့ၾကသည္။ မိမိအတြက္ ေမွ်ာင္လင့္ခ်က္မထား၊ ေနာင္လာေနာင္သားတုိ႔ ေကာင္းစားေရးဟူေသာ ေရရွည္အက်ိဳး ေျမာ္ကိုး စိုက္ပ်ိဳးခဲ့ျခင္းျဖစ္၍ စိတ္ဓာတ္ေျဖာင့္မွန္ၾကသည္။ ထုိဒါနမ်ိဳးမ်ားသည္ ထာ၀ရအက်ိဳးမ်ားကို တံု႕ျပန္ေပးေနမည္သာ ျဖစ္သည္။

ဒါနတရားသည္ အက်ိဳးၾကီးလွသည္။ ဒါနျပဳလုပ္နည္းမွန္ကန္ပါက တိဟိတ္ဥကၠ႒ကုသိုလ္က်ိဳးကို ေပးႏုိင္သည္။ ကံ ကံ၏အက်ိဳးကို သိျမင္ယံုၾကည္ကာ ေစတနာသံုးတန္ျပည့္၀စြာ လွဴဒါန္းအပ္ေသာ ဒါနသည္ သံသရာအတြက္ မိတ္ေဆြေကာင္းၾကီး ျဖစ္ေပသည္။