ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ အဆံုးအမ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ား

(၁) ဘ၀ခ်မ္းသာေရးမွာ စိတ္သာပဓာန၊ စိတ္ေကာင္းေနရင္ ခ်မ္းသာမယ္၊ စိတ္ဆုိးရင္ ဆင္ရဲမယ္။

(၂) စစ္ပြဲတစ္ရာေအာင္ႏုိင္တာထက္ မိမိရဲ႕စိတ္ကုိေအာင္ႏုိင္တာက ပုိျပီး ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္တယ္။

(၃) စိတ္ကိုေအာင္ႏုိင္တယ္ဆိုတာ စိတ္ကို ဆုိးညစ္ယုတ္ညံ႕ေအာင္ ျခယ္လွယ္ေနၾကတဲ့ ေမာဟ၊ ေလာဘ၊ ေဒါသ စတဲ့ ကိေလသာမ်ားကို ပယ္သတ္ႏုိင္ျခင္းျဖစ္သည္။

(၄) ကိေလသာေတြဟာ စိတ္ကို ပူေလာင္ ပင္ပန္းဆင္းရဲေစၾကတဲ့အတြက္ ကိေလသာေတြယွဥ္တဲ့ အကုသိုလ္စိတ္ျဖစ္ရင္ ဆင္းရဲမယ္။ ကုသုိလ္စိတ္ျဖစ္ရင္ ေကာင္းျမတ္တင့္တယ္တဲ့ ေစတသိတ္ေတြ ယွဥ္ၾကတဲ့အတြက္ ခ်မ္းသာမယ္။

(၅) “ေယာနိေသာမနသိကာရ”ဆိုတဲ့ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ေအာင္ ႏွလံုးသြင္းမႈရွိရင္ ကုသိုလ္စိတ္ေတြ ျဖစ္မယ္။ မရွိရင္ အကုသိုလ္စိတ္ေတြ ျဖစ္မယ္။

(၆) “အာဂမသုတ-အဓိဂမသုတ” ဆုိတဲ့ ပရိယတ္-ပဋိပတိ အသိပညာေတြ ဦးစီးမႈ ေယာနိေသာမနသိကာရ ျဖစ္ေအာင္ ႏွလံုးသြင္းႏုိင္ျပီး တကယ္ခ်မ္းသာတဲ့ ဘ၀ကို ထူေထာင္ႏုိင္လိမ့္မယ္။

(၇) ကာမဂုဏ္ဆုိတာ အာရုံငါးပါးပါပဲ။ အာရုံနဲ႕ဒြါရ (မ်က္စိ၊ နား၊ ႏွာ၊ လွ်ာ၊ ကိုယ္) တို႔ ဆံုးေတြ႕တဲ့အခါ “ ေသယမနႆ သဟဂုတ္ေလာဘမႈစိတ္” ျဖစ္လုိ႔ ႏွစ္သက္ျခင္း၊ ခ်မ္းသာျခင္း (ပီတိ-ေသာမနႆ) တုိ႔ ျဖစ္ေပၚတယ္။ ဒီႏွစ္သက္ျခင္း ခ်မ္းသာျခင္းတုိ႔ဟာ ကာမဂုဏ္ရဲ႕ သာယာဖြယ္ျဖစ္တယ္။

(၈) ကာမဂုဏ္ ခ်မ္းသာဟာ အပူေလာင္ဆံုး မီးမ်ား ျဖစ္ၾကတဲ့ တဏွာရာဂ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ စသည္တုိ႔ ယွဥ္စပ္ေနၾကတဲ့အတြက္ ခ်မ္းသာအစစ္ မဟုတ္ဘူး။ မုိးေမွ်ာ္ ငရုတ္သီး စားရသလုိ အႏူမီးကင္သလုိ ပူပူေလာင္ေလာင္ ခ်မ္းသာမမွ်သာ ျဖစ္တယ္။

(၉) အာရံုငါးပါးဆုိတာ ရုပ္တရားေတြပဲ။ သက္မဲ့ရုပ္၀တၳဳအားလံုးနဲ႕ သက္ရွိ သတၱ၀ါအားလံုးဟာ မျမဲတဲ့ အနိစၥတရား၊ ဆင္းရဲတဲ့ ဒုကၡတရား၊ အစုိးမရ အႏွစ္မပါတဲ့ အနတၳတရား၊ မတင့္တယ္တဲ့ အသုဘတရားေတြသာ ျဖစ္ၾကတယ္။ ေမာဟက ဒီအမွန္သေဘာေတြကို ဖံုးကြယ္ထားျပီး ေျပာင္းျပန္ အမွားသေဘာတုိ႔ကို သိျမင္ေစတဲ့အတြက္ တဏွာေလာဘက ကာမဂုဏ္အာရုံေတြကို တပ္မက္တြယ္တာျခင္း ျဖစ္တယ္။

(၁၀) ကာမတရားတုိ႔ဟာ (၁) အမဲရုိး၊ (၂) အသားတစ္၊ (၃) ျမက္မီးရူးတုိင္၊ (၄) မီးက်ီးခဲတြင္း၊ (၅) အိပ္မက္၊ (၆) အငွားပစၥည္း၊ (၇) အသီးျပည့္တဲ့ အပင္ အသီးသီးနဲ႕ ပမာတူၾကတယ္။ အႏွစ္သာရ ကင္းျပီး ဆင္းရဲပင္ပန္းျခင္းကိုသာ ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။

(၁၁) ကာမဂုဏ္အာရုံတုိ႔မွာ လုိခ်င္ တပ္မက္မႈမျဖစ္ေအာင္ ဆံုးမျခင္း၊ လုိခ်င္တပ္မက္မႈကို ပယ္ျဖတ္ျခင္းဟာ ကာမဂုဏ္တုိ႔မွ ထြက္ေျမာက္ရာ ျဖစ္တယ္။ ကာမဂုဏ္တုိ႔မွ ထြက္ေျမာက္ႏုိင္မွသာလွ်င္ ဘ၀ခ်မ္းသာအစစ္ကို ရနုိင္မယ္။

(၁၂) ရုပ္နာမ္တို႔ရဲ႕ အစုအေ၀းမ်ား ျဖစ္ၾကတဲ့ သက္ရွိ-သက္မဲ့ အရာအားလံုးဟာ ဆင္းရဲျခင္း အမုန္းတရား - ဒုကၡသစၥာ ျဖစ္တယ္။ ဆင္းရဲျခင္းကို ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းရင္း အမွန္တရား - သမုဒယ သစၥာက တဏွာေလာဘ ျဖစ္တယ္။

(၁၃) တဏွာေလာဘနဲ႕တကြ ကိေလသာတရား အားလံုးဟာ ဆင္းရဲပင္ပန္းျခင္းကို ျဖစ္ေပၚေစၾကတဲ့အတြက္ ကိေလသာတရားတုိ႔ကို ပယ္သတ္ေရးသည္သာ ဘ၀ခ်မ္းသာေရး အစစ္အမွန္ ျဖစ္ေပတယ္။ ကာမဂုဏ္ခံစားျခင္းဟာ ကိေလသာ ပြားစီးေရးျဖစ္လုိ႔ ဘ၀ဆင္းရဲေရး လမ္းစဥ္ျဖစ္ေပတယ္။

(၁၄) ဘ၀ခ်မး္သာေရးအစစ္အမွန္ကို လုိခ်င္ရင္ သူေတာ္ေကာင္းကို ဆည္းကပ္၊ သူေတာ္ေကာင္း တရားကို နာၾကားေလ့လာ၊ နိဗၺာန္နဲ႕ ဆီေလ်ာ္တဲ့ တရားအက်င့္ကို က်င့္သံုးရမယ္။ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာ၀နာတို႔ကို အဆင့္ဆင့္ တုိးျမွင့္ျပီး က်င့္သံုးရမယ္။

(၁၅) သမထ-၀ိပႆနာ ဘာ၀နာ ရူပြားလုိ႔ ရုပ္တရား နာမ္တရား၊ အေၾကာင္းတရား၊ အက်ိဳးတရားတုိ႔၌ အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ၊ အသုဘ သေဘာမွန္တို႔ကို ထင္ထင္ရွားရွား ထုိးထြင္း ျမင္သိလာတဲ့အခါ ေမာဟမ်က္ႏွာဖံုး ကြာက်ျပီး သစၥာေလးပါ ေပၚလြင္ထင္ရွားလာလုိ႔ အျမင့္ျမတ္ဆံုး ဘ၀ခ်မ္းသာျဖစ္တဲ့ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာကို ကိုယ္တုိင္ကိုယ္က် မ်က္ေမွာက္ျပဳရပါေတာ့တယ္။

အထက္ေဖာ္ျပပါ အခ်က္(၁၅) ခ်က္ဟာ ျမတ္ဗုဒၶေဟာၾကားခဲ့တဲ့ လမ္းညႊန္အဆံုးအမမ်ားသာ ျဖစ္ပါတယ္။

မွတ္ခ်က္။ ။ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ အစိုးရ သာသနာေရး၀န္ၾကီးဌာန ဗုဒၶဘာသာ တရားေတာ္ အေျခံခံအဆင့္ စာအုပ္မွ ထုတ္ႏုတ္ေဖာ္ျပထားသည္။