၁။ သညသမာန္း ၁၃ - (က)သဗၺစိတၱသာ ဓာရဏ ၇၊ (ခ)ပဏိဏ္း ၆
၂။ အကုသိုလ္ ေစတသိက္ ၁၄ - (က)ေမာစတုက္ ၄၊ (ခ)ေလာၾတိ ၃၊ (ဂ)ေဒါစတုက္ ၄၊ (ဃ)အဆံုးၾတိ ၃
၃။ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၅ - (က) ေသာဘဏ သာဓာရဏ ၁၉၊ (ခ)၀ိရတိေစတသိက္၃၊ (ဂ)အပၸမညာေစတသိက္ ၂၊ (ဃ)ပညိေျႏၵေစတသိက္ ၁
၂။ အကုသိုလ္ ေစတသိက္ ၁၄ - (က)ေမာစတုက္ ၄၊ (ခ)ေလာၾတိ ၃၊ (ဂ)ေဒါစတုက္ ၄၊ (ဃ)အဆံုးၾတိ ၃
၃။ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၅ - (က) ေသာဘဏ သာဓာရဏ ၁၉၊ (ခ)၀ိရတိေစတသိက္၃၊ (ဂ)အပၸမညာေစတသိက္ ၂၊ (ဃ)ပညိေျႏၵေစတသိက္ ၁
အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃
`ေကာင္းဆုိး ႏွစ္တန္၊ ခပ္တုိင္းငန္၊ သမာန္အည ေတရသ´
ေသာဘဏစိတ္တုိ႔ႏွင့္ လည္းေကာင္း၊ အေသာဘဏစိတ္တုိ႔ႏွင့္ လည္းေကာင္း၊ ယွဥ္တြဲႏုိင္ၾကေသာ ေစတသိက္မ်ားကို သညသမာန္း ေစတသိက္မ်ားဟု ေခၚ၏။ ဤေစတသိက္စုတြင္ သဗၺစိတၱသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၇-ပါးႏွင့္ ပဏိဏ္းေစတသိက္ ၆-ပါးတုိ႔ ပါ၀င္ၾက၏။
(က) သဗၺစိတၱသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၇-ပါး
အလံုးစံုေသာ စိတ္တုိ႔ႏွင့္ ဆက္ဆံေသာ ေစတသိက္မ်ားတည္း။
၁။ ဖႆ = အာရုံကို ေတြ႕ထိျခင္းသေဘာ၊
၂။ ေ၀ဒနာ = အာရုံ၏ အရသာကို ခံစားျခင္းသေဘာ၊
၃။ သညာ = အာရုံကို မွတ္သားျခင္းသေဘာ၊
၄။ ေစတနာ = ယွဥ္ဖက္ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ကို ဆုိင္ရာကိစၥတုိ႔၌ ေဆာင္ရြက္ၾကဖို႔ရာ ေစ့ေဆာ္တုိက္တြန္းျခင္းသေဘာ၊
၅။ ဧကဂၢတာ = တစ္ခုတည္းေသာ အာရုံ၌ တည္တံ့ျခင္း တည္ၾကည္ျခင္းသေဘာ၊
၆။ ဇိ၀ိတိေျႏၵ = ယွဥ္ဖက္တရားတို႔ကို သက္တမ္းျပည့္ တည္တံ့ေအာင္ ေစာင့္ထိန္းျခင္းသေဘာ၊ (နာမ္အသက္)
၇။ မနသိကာရ = အာရုံကို ႏွလံုးသြင္းျခင္းသေဘာ၊
`ဖသ္, ေ၀, သဥ္, ေစ၊ ဧ, ဇီ, မန၊ ဤသတၱ၊ သဗၺစိတ္တုိင္းျဖစ္´
ရွင္းလင္းခ်က္
စိတ္တစ္လံုးတြင္ အနည္းဆံုး အထက္ပါေစတသိက္ ၇-လံုးယွဥ္စပ္မွ အာရုံယူျခင္းကိစၥ ျပီးေျမာက္၏။
မနသိကာရသည္ စိတ္ႏွင့္ ေစတသိက္အေပါင္းတုိ႔က အာရုံသို႔ ဦးတည္သြားရန္ ပဲ့ထိန္းသဖြယ္ တည့္မတ္ေပး၏။ ေစတနာက စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ကို အာရုံႏွင့္ ယွဥ္စပ္ေပး၏။ ဖႆက စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ကို အာရုံႏွင့္ ထိေတြ႕ေပး၏။ ေ၀ဒနာက အာရုံ၏ အရသာကိုခံစား၏။ သညာက အာရုံကို မွတ္သား၏။ ဧကဂၢတာက အာရုံ၏ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ တည္ျငိမ္ေနေအာင္ ထိန္းေပးထား၏။ ဇီ၀ိတိေျႏၵက စိတ္ႏွင့္ ေစတသိက္တုိ႔ သက္တမ္းျပည့္ ရွင္သန္တည္တံ့ၾကေစရန္ ေစာင့္ထိန္းေပး၏။
(ခ) ပကိဏ္္းေစတသိက္ ၆-ပါး
၁။ ၀ိတက္ = ယွဥ္ဖက္စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ကို အာရုံသို႔ တင္ေပးျခင္းသေဘာ၊
၂။ ၀ိစာရ = အာရုံကို သံုးသပ္ျခင္း (ထပ္၍ ထပ္၍ ယူျခင္း)သေဘာ၊
၃။ အဓိေမာကၡ = အာရုံကို ဆံုးျဖတ္ျခင္းသေဘာ၊
၄။ ၀ီရိယ = ယွဥ္ဖက္တရားတုိ႔ မဆုတ္နစ္ေအာင္ အားထုတ္ျခင္းသေဘာ၊
၅။ ပီတိ = အာရုံကို ႏွစ္သက္ျခင္းသေဘာ၊
၆။ ဆႏၵ = အာရုံကိုလုိခ်င္ေတာင့္တျခင္းသေဘာ။
`တက္, စာ, ၀ီ, ပိ၊ ဆန္, အဓိ၊ ျပြမ္းဘိပဏိဏ္းေျခာက္´
ရွင္းလင္းခ်က္
ပဏိဏ္းေစတသိက္တုိ႔သည္ စိတ္အားလံုးႏွင့္ မယွဥ္ၾကပါ။ သို႔ေသာ္ ေသာဘဏ၊ အေသာဘဏစိတ္ ၂-မ်ိဳးလံုးႏွင့္ ယွဥ္သင့္သလုိ ျပိဳးျပြမ္း၍ ယွဥ္ၾက၏။
အာရုံတုိ႔သည္ မေနာဒြါရႏွင့္ တုိက္ရုိက္ မထိေတြ႕ႏုိင္ၾကသျဖင့္ ထိေတြ႕ရန္ ၀ိတက္၏ အကူအညီလုိ၏။ ၀ိတက္သည္ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ကို အာရုံအမ်ိဳးမ်ိဳးသို႔ တင္ေပးျခင္းျဖင့္ စိတ္ကူးအၾကံအစည္မ်ားေစ၏။
၀ိစာရသည္ ၀ိတက္တင္ပို႔ေပးလုိက္သည့္ အာရုံေပၚမွ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ ခ်က္ခ်င္း မေလွ်ာက်ရန္ အာရုံကို သံုးသပ္ေစ၏။ အဓိေမာကၡသည္ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ကို အာရုံ၌ ခုိင္ျမဲေနေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးျပီး အာရုံကို ဆံုးျဖတ္ေပး၏။
၀ီရိယသည္ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ မဆုတ္နစ္ေအာင္ ေထာက္ပံ့ျခင္း အားထုတ္ျခင္းသေဘာျဖစ္၏။ အခက္အခဲၾကံဳေတြ႕လွ်င့္ ေနာက္မတြန္႔၊ မေၾကာက္ရြံ႕တတ္ေသာ ရဲရင့္သူ၊ လံု႔လရွိသူ၊ သည္းခံနုိင္သူ၏ အရည္အေသြးျဖစ္၏။
ပီတိသည္ အာရုံကို ႏွစ္သက္ျခင္းျဖင့္ အာရုံ၌ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ ခုိင္ျမဲေနရန္ ကူညီေပး၏။ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ကို ပဒုမၼာၾကာပန္းကဲ့သို႔ ပြင့္လန္းတုိးပြားေစ၏။ ေရျပတ္၍ ႏြမ္းလ်ေနေသာ ခရီးသြား ေယာက္်ားသည္ ေရကန္ကို လွမ္းျမင္ရသည့္အခါ ရႊင္လန္းအားရျပီး ခြန္အားလန္းသစ္လာ၏။ ဤသို႔ လန္းသစ္လာျခင္းသည္ ပီတိ၏ စြမ္းအားေၾကာင့္ ျဖစ္၏။
ေဒါက္တာမင္းတင္မြန္ စတုတၳအၾကိမ္ထုတ္ေ၀ေသာ ဗုဒၶအဘိဓမၼတရားေတာ္ အႏွစ္ခ်ဳပ္ စာအုပ္မွ ျပန္လည္ထုတ္ႏုတ္ ေဖာ္ျပေပးသည္။
`ေကာင္းဆုိး ႏွစ္တန္၊ ခပ္တုိင္းငန္၊ သမာန္အည ေတရသ´
ေသာဘဏစိတ္တုိ႔ႏွင့္ လည္းေကာင္း၊ အေသာဘဏစိတ္တုိ႔ႏွင့္ လည္းေကာင္း၊ ယွဥ္တြဲႏုိင္ၾကေသာ ေစတသိက္မ်ားကို သညသမာန္း ေစတသိက္မ်ားဟု ေခၚ၏။ ဤေစတသိက္စုတြင္ သဗၺစိတၱသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၇-ပါးႏွင့္ ပဏိဏ္းေစတသိက္ ၆-ပါးတုိ႔ ပါ၀င္ၾက၏။
(က) သဗၺစိတၱသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၇-ပါး
အလံုးစံုေသာ စိတ္တုိ႔ႏွင့္ ဆက္ဆံေသာ ေစတသိက္မ်ားတည္း။
၁။ ဖႆ = အာရုံကို ေတြ႕ထိျခင္းသေဘာ၊
၂။ ေ၀ဒနာ = အာရုံ၏ အရသာကို ခံစားျခင္းသေဘာ၊
၃။ သညာ = အာရုံကို မွတ္သားျခင္းသေဘာ၊
၄။ ေစတနာ = ယွဥ္ဖက္ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ကို ဆုိင္ရာကိစၥတုိ႔၌ ေဆာင္ရြက္ၾကဖို႔ရာ ေစ့ေဆာ္တုိက္တြန္းျခင္းသေဘာ၊
၅။ ဧကဂၢတာ = တစ္ခုတည္းေသာ အာရုံ၌ တည္တံ့ျခင္း တည္ၾကည္ျခင္းသေဘာ၊
၆။ ဇိ၀ိတိေျႏၵ = ယွဥ္ဖက္တရားတို႔ကို သက္တမ္းျပည့္ တည္တံ့ေအာင္ ေစာင့္ထိန္းျခင္းသေဘာ၊ (နာမ္အသက္)
၇။ မနသိကာရ = အာရုံကို ႏွလံုးသြင္းျခင္းသေဘာ၊
`ဖသ္, ေ၀, သဥ္, ေစ၊ ဧ, ဇီ, မန၊ ဤသတၱ၊ သဗၺစိတ္တုိင္းျဖစ္´
ရွင္းလင္းခ်က္
စိတ္တစ္လံုးတြင္ အနည္းဆံုး အထက္ပါေစတသိက္ ၇-လံုးယွဥ္စပ္မွ အာရုံယူျခင္းကိစၥ ျပီးေျမာက္၏။
မနသိကာရသည္ စိတ္ႏွင့္ ေစတသိက္အေပါင္းတုိ႔က အာရုံသို႔ ဦးတည္သြားရန္ ပဲ့ထိန္းသဖြယ္ တည့္မတ္ေပး၏။ ေစတနာက စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ကို အာရုံႏွင့္ ယွဥ္စပ္ေပး၏။ ဖႆက စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ကို အာရုံႏွင့္ ထိေတြ႕ေပး၏။ ေ၀ဒနာက အာရုံ၏ အရသာကိုခံစား၏။ သညာက အာရုံကို မွတ္သား၏။ ဧကဂၢတာက အာရုံ၏ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ တည္ျငိမ္ေနေအာင္ ထိန္းေပးထား၏။ ဇီ၀ိတိေျႏၵက စိတ္ႏွင့္ ေစတသိက္တုိ႔ သက္တမ္းျပည့္ ရွင္သန္တည္တံ့ၾကေစရန္ ေစာင့္ထိန္းေပး၏။
(ခ) ပကိဏ္္းေစတသိက္ ၆-ပါး
၁။ ၀ိတက္ = ယွဥ္ဖက္စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ကို အာရုံသို႔ တင္ေပးျခင္းသေဘာ၊
၂။ ၀ိစာရ = အာရုံကို သံုးသပ္ျခင္း (ထပ္၍ ထပ္၍ ယူျခင္း)သေဘာ၊
၃။ အဓိေမာကၡ = အာရုံကို ဆံုးျဖတ္ျခင္းသေဘာ၊
၄။ ၀ီရိယ = ယွဥ္ဖက္တရားတုိ႔ မဆုတ္နစ္ေအာင္ အားထုတ္ျခင္းသေဘာ၊
၅။ ပီတိ = အာရုံကို ႏွစ္သက္ျခင္းသေဘာ၊
၆။ ဆႏၵ = အာရုံကိုလုိခ်င္ေတာင့္တျခင္းသေဘာ။
`တက္, စာ, ၀ီ, ပိ၊ ဆန္, အဓိ၊ ျပြမ္းဘိပဏိဏ္းေျခာက္´
ရွင္းလင္းခ်က္
ပဏိဏ္းေစတသိက္တုိ႔သည္ စိတ္အားလံုးႏွင့္ မယွဥ္ၾကပါ။ သို႔ေသာ္ ေသာဘဏ၊ အေသာဘဏစိတ္ ၂-မ်ိဳးလံုးႏွင့္ ယွဥ္သင့္သလုိ ျပိဳးျပြမ္း၍ ယွဥ္ၾက၏။
အာရုံတုိ႔သည္ မေနာဒြါရႏွင့္ တုိက္ရုိက္ မထိေတြ႕ႏုိင္ၾကသျဖင့္ ထိေတြ႕ရန္ ၀ိတက္၏ အကူအညီလုိ၏။ ၀ိတက္သည္ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ကို အာရုံအမ်ိဳးမ်ိဳးသို႔ တင္ေပးျခင္းျဖင့္ စိတ္ကူးအၾကံအစည္မ်ားေစ၏။
၀ိစာရသည္ ၀ိတက္တင္ပို႔ေပးလုိက္သည့္ အာရုံေပၚမွ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ ခ်က္ခ်င္း မေလွ်ာက်ရန္ အာရုံကို သံုးသပ္ေစ၏။ အဓိေမာကၡသည္ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ကို အာရုံ၌ ခုိင္ျမဲေနေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးျပီး အာရုံကို ဆံုးျဖတ္ေပး၏။
၀ီရိယသည္ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ မဆုတ္နစ္ေအာင္ ေထာက္ပံ့ျခင္း အားထုတ္ျခင္းသေဘာျဖစ္၏။ အခက္အခဲၾကံဳေတြ႕လွ်င့္ ေနာက္မတြန္႔၊ မေၾကာက္ရြံ႕တတ္ေသာ ရဲရင့္သူ၊ လံု႔လရွိသူ၊ သည္းခံနုိင္သူ၏ အရည္အေသြးျဖစ္၏။
ပီတိသည္ အာရုံကို ႏွစ္သက္ျခင္းျဖင့္ အာရုံ၌ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ ခုိင္ျမဲေနရန္ ကူညီေပး၏။ စိတ္ေစတသိက္တုိ႔ကို ပဒုမၼာၾကာပန္းကဲ့သို႔ ပြင့္လန္းတုိးပြားေစ၏။ ေရျပတ္၍ ႏြမ္းလ်ေနေသာ ခရီးသြား ေယာက္်ားသည္ ေရကန္ကို လွမ္းျမင္ရသည့္အခါ ရႊင္လန္းအားရျပီး ခြန္အားလန္းသစ္လာ၏။ ဤသို႔ လန္းသစ္လာျခင္းသည္ ပီတိ၏ စြမ္းအားေၾကာင့္ ျဖစ္၏။
ေဒါက္တာမင္းတင္မြန္ စတုတၳအၾကိမ္ထုတ္ေ၀ေသာ ဗုဒၶအဘိဓမၼတရားေတာ္ အႏွစ္ခ်ဳပ္ စာအုပ္မွ ျပန္လည္ထုတ္ႏုတ္ ေဖာ္ျပေပးသည္။
No comments:
Post a Comment