ေစတသိက္တစ္လံုးစီက မည္သည့္စိတ္မ်ား၌ ယွဥ္ႏုိင္သည္ကို ေဖာ္ျပေသာနည္းသည္ သမၸေယာဂနည္း ျဖစ္၏။
အညသမာန္းသမၸေယာဂ ၇-နည္း
(၁) သဗၺစိတၱသာဓာရဏေစတသိက္ ၇-ပါးသည္ စိတ္အက်ဥ္း ၈၉-ပါး၊ စိတ္အက်ယ္ ၁၂၁-ပါးတို႔၌ ယွဥ္ၾက၏။
(၂) ၀ိတက္သည္ ေဒြပဥၥ၀ိညာဏ္ ၁၀-ၾကဥ္ေသာ ကာမစိတ္ ၄၄-ပါး၊ ပထမစ်ာန္စိတ္ ၁၁-ပါး၊ ေပါင္း ၅၅-ပါးေသာ စိတ္တုိ႔၌ ယွဥ္၏။
အညသမာန္းသမၸေယာဂ ၇-နည္း
(၁) သဗၺစိတၱသာဓာရဏေစတသိက္ ၇-ပါးသည္ စိတ္အက်ဥ္း ၈၉-ပါး၊ စိတ္အက်ယ္ ၁၂၁-ပါးတို႔၌ ယွဥ္ၾက၏။
(၂) ၀ိတက္သည္ ေဒြပဥၥ၀ိညာဏ္ ၁၀-ၾကဥ္ေသာ ကာမစိတ္ ၄၄-ပါး၊ ပထမစ်ာန္စိတ္ ၁၁-ပါး၊ ေပါင္း ၅၅-ပါးေသာ စိတ္တုိ႔၌ ယွဥ္၏။
(၃) ၀ိစာရသည္ ၀ိတက္ယွဥ္ေသာစိတ္ ၅၅-ပါး၊ ဒုတိယစ်ာန္စိတ္ ၁၁-ပါး၊ ေပါင္း ၆၆-ပါးေသာ စိတ္တုိ႔၌ ယွဥ္၏။
(၄) အဓိေမာကၡသည္ ေဒြပဥၥ၀ိညာဏ္ ၁၀-ႏွင့္ ၀ိစိကိစၧာသဟဂုတ္စိတ္တုိ႔ကို ၾကဥ္၍ ၾကြင္းသည့္စိတ္ ၇၈-ပါးတုိ႔၌ ယွဥ္၏။
(၅) ၀ီရိယသည္ ပဥၥဒြါရာ၀ဇၨန္း ၁၊ ေဒြပဥၥ၀ိညာဏ္ ၁၀၊ သမၸဋိစၧိဳန္း ၂၊ သႏၱီရဏ ၃ ဟူေသာ ၁၆-ပါးေသာ စိတ္တုိ႔ကိုၾကဥ္၍ ၾကြင္းသည့္စိတ္ ၇၃-ပါးတုိ႔၌ ယွဥ္၏။
(၆) ပီတိသည္ ေလာဘမူ ေသာမနႆသဟဂုတ္ ၄-ပါး၊ ေသာမနႆသႏၱီရဏ ၁-ပါး၊ ဟသိတုပၸါဒ္ ၁-ပါး၊ ကာမေသာဘဏေသာမနႆသဟဂုတ္ ၁၂-ပါး၊ ပထမစ်ာန္ ၁၁-ပါး၊ ဒုတိယစ်ာန္ ၁၁-ပါး၊ တတိယစ်ာန္ ၁၁-ပါး၊ ေပါင္း ၅၁-ပါးေသာ စိတ္တုိ႔၌ ယွဥ္၏။
(၇) ဆႏၵသည္ အဟိတ္စိတ္ ၁၈ႏွင့္ ေမာဟမူေဒြတုိ႔ကို ၾကဥ္၍ ၾကြင္းသည့္စိတ္ ၆၉-ပါးတုိ႔၌ ယွဥ္၏။
အကုသိုလ္ေစတသိက္ သမၸေယာဂ ၆-နည္း
(၁) အကုသလ သာဓာရဏဟု ဆုိအပ္ေသာ ေမာဟ၊ အဟိရိက၊ အေနာတၱပၸ၊ ဥဒၶစၥတုိ႔သည္ အကုသိုလ္စိတ္ ၁၂-ပါးတုိ႔၌ ယွဥ္ၾက၏။
(၂) ေလာဘသည္ ေလာဘမူစိတ္ ၈-ပါး၌ယွဥ္၏။ ဒိ႒ိသည္ ဒိ႒ိဂတသမၸယုတ္စိတ္ ၄-ပါး၌ ယွဥ္၏။ မာနသည္ ဒိ႒ိဂတ၀ိပၸယုတ္စိတ္ ၄-ပါး၌ ယွဥ္၏။
(၃) ေဒါသ၊ ဣႆာ၊ မစၧရိယ၊ ကုကၠဳစၥတို႔သည္ ေဒါသမူစိတ္ ၂-ပါး၌ ယွဥ္ၾက၏။
(၄) ထိနႏွင့္ မိဒၶတုိ႔သည္ အကုသလသသခၤါရိကစိတ္ ၅-ပါး၌ ယွဥ္ၾက၏။
(၅) ၀ိစိကိစၧာသည္ ၀ိစိကိစၧာ သဟဂုတ္စိတ္၌သာ ယွဥ္၏။
ေသာဘဏေစတသိက္ သမၸေယာဂ ၄-နည္း
(၁) ေသာဘဏသာဓာရဏေစတသိက္ ၁၉-ပါးသည္ ေသာဘဏစိတ္အက်ဥ္း ၅၉-ပါး၊ အက်ယ္ ၉၁-ပါးတုိ႔၌ ယွဥ္ၾက၏။
(၂) ၀ိရတိေစတသိက္ ၃-ပါးသည္ ေလာကုတၱရာစိတ္ ၈-ပါး၌ အျမဲတစ္ေပါင္းတည္းယွဥ္ျပီး၊ မဟာကုသိုလ္စိတ္ ၈-ပါး၌ ရံခါအသီးသီး ယွဥ္ၾက၏။
(၃) အပၸမညာေစတသိက္ ၂-ပါးသည္ ပဥၥမစ်ာန္စိတ္ၾကဥ္ေသာ မဟဂၢဳတ္စိတ္ ၁၂-ပါး၊ မဟာကုသိုလ္စိတ္ ၈-ပါး၊ မဟာၾကိယာစိတ္ ၈-ပါး၊ ေပါင္း ၂၈-ပါးေသာ စိတ္တုိ႔၌ ရံခါအသီးသီး ယွဥ္ၾက၏။
(၄) ပညိေျႏၵဟု အမည္ရေသာ ပညာေစတသိက္သည္ ကာမေသာဘဏ ဉာဏသမၸယုတ္စိတ္ ၁၂-ပါး၊ မဟဂၢဳတ္စိတ္ ၂၇-ပါး၊ ေလာကုတၱရာစိတ္ အက်ဥ္း ၈-ပါး၊ ေပါင္း ၄၇-ပါးေသာ စိတ္တုိ႔၌ ယွဥ္၏။
ေစတသိက္ပိုင္း သဂၤဟနည္း
စိတ္တစ္မ်ိဳးစီ၌ ယွဥ္ထုိက္သမွ်ေသာ ေစတသိက္အားလံုးကို ေပါင္းရုံး၍ ေရတြက္ေသာနည္းကို သဂၤဟနည္းဟုေခၚပါသည္။
အကုသိုလ္စိတ္ သဂၤဟနည္း ၇-နည္း
(၁) ေလာဘမူ ပထမအသခၤါရိကစိတ္၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ေမာဟ၊ အဟိရိက၊ အေနာတၱပၸ၊ ဥဒၶစၥဟူေသာ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ ဒိ႒ိဟူ၍ ေစတသိက္ ၁၉-ပါးယွဥ္ပါသည္။
ေလာဘမူ ဒုတိယ အသခၤါရိကစိတ္၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ေမာစတုက္ဟူေသာ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ မာနဟူ၍ ေစတသိက္ ၁၉-ပါးယွဥ္ပါသည္။
（၂） ေလာဘမူတတိယ အသခၤါရိကစိတ္၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ ဒိ႒ိဟူ၍ ေစတသိက္ ၁၈-ပါးယွဥ္ပါသည္။
ေလာဘမူ စတုတၳ အသခၤါရိကစိတ္၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ မာနဟူ၍ ေစတသိက္ ၁၈-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၃) ေလာဘမူ ပထမသသခၤါရိကစိတ္၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ ဒိ႒ိ၊ ထိန၊ မိဒၶဟူ၍ ၂၁-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
ေလာဘမူ ဒုတိယသသခၤါရိကစိတ္၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ မာန၊ ထိန၊ မိဒၶဟူ၍ ၂၁-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၄) ေလာဘမူ တတိယသခၤါရိကစိတ္၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ ဒိ႒ိ၊ ထိန၊ မိဒၶဟူ၍ ေစတသိက္ ၂၀-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
ေလာဘမူ စတုတၳသသခၤါရိကစိတ္၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ အကုသလာသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ မာန၊ ထိန၊ မိဒၶိဟူ၍ ေစတသိက္ ၂၀-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၅) ေဒါသမူအသခၤါရိကစိတ္၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေဒါသ၊ ဣႆာ၊ မစၧရိယ၊ ကုကၠဳစၥဟူေသာ ေဒါစတုက္ ၄-ပါး၊ ေပါင္း ေစတသိက္ ၂၀-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၆) ေဒါသမူသသခၤါရိကစိတ္၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေဒါစတုက္ ၄-ပါး၊ ထိန၊ မိဒၶိဟူ၍ ေစတသိက္ ၂၂-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၇) ေမာဟမူ ၀ိစိကိစၧာသဟဂုတ္စိတ္၌ ဆႏၵ၊ ပီတိ၊ အဓိေမာကၡၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၀-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ၀ိစိကိစၧာဟူ၍ ၁၅-ပါးယွဥ္ပါသည္။
ေမာဟမူဥဒၶစၥသဟဂုတ္စိတ္၌ ဆႏၵႏွင့္ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၁-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး ဟူ၍ ေစတသိက္ ၁၅-ပါးယွဥ္ပါသည္။
အဟိတ္စိတ္ သဂၤဟနည္း ၄-နည္း
(၁) ေဒြပဥၥ၀ိဉာဏ္ ၁၀-ပါး၌ သဗၺစိတၱသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၇-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၂) ေသာမနႆ သႏၱီရဏစိတ္၌ ဆႏၵ၊ ၀ီရိယၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၁-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
မေနာဒြါရာ၀ဇၨန္းစိတ္၌ ဆႏၵ၊ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၁-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၃) ဟသိတုပၸါဒ္စိတ္၌ ဆႏၵၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၄) ပဥၥဒြါရာ၀ဇၨန္း၊ သမၸဋိစၧိဳန္းေဒြ၊ ဥေပကၡာသႏၱီရဏေဒြ ဟူေသာ စိတ္ ၅-ပါး၌ ဆႏၵ၊ ပီတိ၊ ၀ီရိယၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၀-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(ပဥၥဒြါရာ၀ဇၨန္းႏွင့္ သမၸဋိစၧိဳန္းေဒြတုိ႔ကို မေနာဓာတ္ ၃-ပါးဟု ေခၚပါသည္။)
ကာမာ၀စရေသာဘဏစိတ္ သဂၤဟနည္း ၁၂-နည္း
(၁) မဟာကုသိုလ္ ပထမေဒြ၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၅-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၈-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၂) မဟာကုသိုလ္ ဒုတိယေဒြ၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ပညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၄-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၇-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၃) မဟာကုသိုလ္ တတိယေဒြ၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ ေလာဘဏေစတသိက္ ၂၅-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၇-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၄) မဟာကုသိုလ္ စတုတၳေဒြ၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ ပညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၄-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၆-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၅) မဟာ၀ိပါက္ ပထမေဒြ၌ အညသမန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ၀ိရတိ၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၀-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၃-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၆) မဟာ၀ိပါက္ ဒုတိယေဒြ၌ အညသမန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ၀ိရတိ၊ အပၸမညာ၊ ပညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၁၉-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၂-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၇) မဟာ၀ိပါက္ တတိယေဒြ၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ ၀ိရတိ၊ အပၸမညာ ၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၀-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၂-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၈) မဟာ၀ိပါက္ စတုတၳေဒြ၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ ၀ိရတိ၊ အပၸမညာ၊ ပညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၁၉-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၁-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၉) မဟာၾကိယာ ပထမေဒြ၌ အညသာမန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ၀ိရတိ ၃-ပါး ၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၂-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၅-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၁၀) မဟာၾကိယာ ဒုတိယေဒြ၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ၀ိရတိ၊ ပညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၁-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၄-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၁၁) မဟာၾကိယာ တတိယေဒြ၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ ၀ိရတိၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၂-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၄-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၁၂) မဟာၾကိယာစတုတၳေဒြ၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ ၀ိရတိ၊ ပညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၁-ဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၃-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
မဟဂၢဳတ္စိတ္သဂၤဟနည္း ၅-နည္း
(၁) မဟဂၢဳတ္ ပထမစ်ာန္စိတ္ ၃-ပါး၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ၀ိရတိၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၂-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၅-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၂) မဟဂၢဳတ္ ဒုတိယစ်ာန္စိတ္ ၃-ပါး၌ ၀ိတက္ၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ ၀ိရတိၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၂-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၄-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၃) မဟဂၢဳတ္ တတိယစ်ာန္စိတ္ ၃-ပါး၌ ၀ိတက္၊ ၀ိစာရၾကဥ္ေသာ အညသမာန္္း ေစတသိက္ ၁၁-ပါး၊ ၀ိရတိၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၂-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၃-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၄) မဟဂၢဳတ္ စတုတၳစ်ာန္စိတ္ ၃-ပါး၌ ၀ိတက္၊ ၀ိစာရ၊ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၀-ပါး၊ ၀ိရတိၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၂-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၂-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၅) မဟဂၢဳတ္ ပဥၥမစ်ာန္စိတ္ ၁၅-ပါး၌ ၀ိတက္၊ ၀ိစာရ၊ ပီတိ ၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၀-ပါး၊ ၀ိရတိ၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၀-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၀-ပါး ယွသ္ပါသည္။
ေလာကုတၱရာစိတ္ သဂၤဟနည္း ၅-နည္း
(၁) ေလာကုတၱရာ ပထမစ်ာန္စိတ္ ၈-ပါး၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၃-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၆-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၂) ေလာကုတၱရာ ဒုတိယစ်ာန္စိတ္ ၈-ပါး၌ ၀ိတက္ၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၃-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၅-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၃) ေလာကုတၱရာ တတိယစ်ာန္စိတ္ ၈-ပါး၌ ၀ိတက္၊ ၀ိစာရ ၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၁-ပါး၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၃-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၄-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၄) ေလာကုတၱရာ စတုတၳစ်ာန္စိတ္ ၈-ပါး၌ ၀ိတက္၊ ၀ိစာရ၊ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၀-ပါး၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၃-ပါးဟူ၍ ေစတသကိ္ ၃၃-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၅) ေလာကုတၱရာ ပဥၥမစ်ာန္စိတ္ ၈-ပါး၌ ၀ိတက္၊ ၀ိစာရ၊ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၀-ပါး၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၃-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၃-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
ေဒါက္တာမင္းတင္မြန္ စတုတၳအၾကိမ္ထုတ္ေ၀ေသာ ဗုဒၶအဘိဓမၼတရားေတာ္ အႏွစ္ခ်ဳပ္ စာအုပ္မွ ျပန္လည္ထုတ္ႏုတ္ ေဖာ္ျပေပးသည္။
(၄) အဓိေမာကၡသည္ ေဒြပဥၥ၀ိညာဏ္ ၁၀-ႏွင့္ ၀ိစိကိစၧာသဟဂုတ္စိတ္တုိ႔ကို ၾကဥ္၍ ၾကြင္းသည့္စိတ္ ၇၈-ပါးတုိ႔၌ ယွဥ္၏။
(၅) ၀ီရိယသည္ ပဥၥဒြါရာ၀ဇၨန္း ၁၊ ေဒြပဥၥ၀ိညာဏ္ ၁၀၊ သမၸဋိစၧိဳန္း ၂၊ သႏၱီရဏ ၃ ဟူေသာ ၁၆-ပါးေသာ စိတ္တုိ႔ကိုၾကဥ္၍ ၾကြင္းသည့္စိတ္ ၇၃-ပါးတုိ႔၌ ယွဥ္၏။
(၆) ပီတိသည္ ေလာဘမူ ေသာမနႆသဟဂုတ္ ၄-ပါး၊ ေသာမနႆသႏၱီရဏ ၁-ပါး၊ ဟသိတုပၸါဒ္ ၁-ပါး၊ ကာမေသာဘဏေသာမနႆသဟဂုတ္ ၁၂-ပါး၊ ပထမစ်ာန္ ၁၁-ပါး၊ ဒုတိယစ်ာန္ ၁၁-ပါး၊ တတိယစ်ာန္ ၁၁-ပါး၊ ေပါင္း ၅၁-ပါးေသာ စိတ္တုိ႔၌ ယွဥ္၏။
(၇) ဆႏၵသည္ အဟိတ္စိတ္ ၁၈ႏွင့္ ေမာဟမူေဒြတုိ႔ကို ၾကဥ္၍ ၾကြင္းသည့္စိတ္ ၆၉-ပါးတုိ႔၌ ယွဥ္၏။
အကုသိုလ္ေစတသိက္ သမၸေယာဂ ၆-နည္း
(၁) အကုသလ သာဓာရဏဟု ဆုိအပ္ေသာ ေမာဟ၊ အဟိရိက၊ အေနာတၱပၸ၊ ဥဒၶစၥတုိ႔သည္ အကုသိုလ္စိတ္ ၁၂-ပါးတုိ႔၌ ယွဥ္ၾက၏။
(၂) ေလာဘသည္ ေလာဘမူစိတ္ ၈-ပါး၌ယွဥ္၏။ ဒိ႒ိသည္ ဒိ႒ိဂတသမၸယုတ္စိတ္ ၄-ပါး၌ ယွဥ္၏။ မာနသည္ ဒိ႒ိဂတ၀ိပၸယုတ္စိတ္ ၄-ပါး၌ ယွဥ္၏။
(၃) ေဒါသ၊ ဣႆာ၊ မစၧရိယ၊ ကုကၠဳစၥတို႔သည္ ေဒါသမူစိတ္ ၂-ပါး၌ ယွဥ္ၾက၏။
(၄) ထိနႏွင့္ မိဒၶတုိ႔သည္ အကုသလသသခၤါရိကစိတ္ ၅-ပါး၌ ယွဥ္ၾက၏။
(၅) ၀ိစိကိစၧာသည္ ၀ိစိကိစၧာ သဟဂုတ္စိတ္၌သာ ယွဥ္၏။
ေသာဘဏေစတသိက္ သမၸေယာဂ ၄-နည္း
(၁) ေသာဘဏသာဓာရဏေစတသိက္ ၁၉-ပါးသည္ ေသာဘဏစိတ္အက်ဥ္း ၅၉-ပါး၊ အက်ယ္ ၉၁-ပါးတုိ႔၌ ယွဥ္ၾက၏။
(၂) ၀ိရတိေစတသိက္ ၃-ပါးသည္ ေလာကုတၱရာစိတ္ ၈-ပါး၌ အျမဲတစ္ေပါင္းတည္းယွဥ္ျပီး၊ မဟာကုသိုလ္စိတ္ ၈-ပါး၌ ရံခါအသီးသီး ယွဥ္ၾက၏။
(၃) အပၸမညာေစတသိက္ ၂-ပါးသည္ ပဥၥမစ်ာန္စိတ္ၾကဥ္ေသာ မဟဂၢဳတ္စိတ္ ၁၂-ပါး၊ မဟာကုသိုလ္စိတ္ ၈-ပါး၊ မဟာၾကိယာစိတ္ ၈-ပါး၊ ေပါင္း ၂၈-ပါးေသာ စိတ္တုိ႔၌ ရံခါအသီးသီး ယွဥ္ၾက၏။
(၄) ပညိေျႏၵဟု အမည္ရေသာ ပညာေစတသိက္သည္ ကာမေသာဘဏ ဉာဏသမၸယုတ္စိတ္ ၁၂-ပါး၊ မဟဂၢဳတ္စိတ္ ၂၇-ပါး၊ ေလာကုတၱရာစိတ္ အက်ဥ္း ၈-ပါး၊ ေပါင္း ၄၇-ပါးေသာ စိတ္တုိ႔၌ ယွဥ္၏။
ေစတသိက္ပိုင္း သဂၤဟနည္း
စိတ္တစ္မ်ိဳးစီ၌ ယွဥ္ထုိက္သမွ်ေသာ ေစတသိက္အားလံုးကို ေပါင္းရုံး၍ ေရတြက္ေသာနည္းကို သဂၤဟနည္းဟုေခၚပါသည္။
အကုသိုလ္စိတ္ သဂၤဟနည္း ၇-နည္း
(၁) ေလာဘမူ ပထမအသခၤါရိကစိတ္၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ေမာဟ၊ အဟိရိက၊ အေနာတၱပၸ၊ ဥဒၶစၥဟူေသာ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ ဒိ႒ိဟူ၍ ေစတသိက္ ၁၉-ပါးယွဥ္ပါသည္။
ေလာဘမူ ဒုတိယ အသခၤါရိကစိတ္၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ေမာစတုက္ဟူေသာ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ မာနဟူ၍ ေစတသိက္ ၁၉-ပါးယွဥ္ပါသည္။
（၂） ေလာဘမူတတိယ အသခၤါရိကစိတ္၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ ဒိ႒ိဟူ၍ ေစတသိက္ ၁၈-ပါးယွဥ္ပါသည္။
ေလာဘမူ စတုတၳ အသခၤါရိကစိတ္၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ မာနဟူ၍ ေစတသိက္ ၁၈-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၃) ေလာဘမူ ပထမသသခၤါရိကစိတ္၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ ဒိ႒ိ၊ ထိန၊ မိဒၶဟူ၍ ၂၁-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
ေလာဘမူ ဒုတိယသသခၤါရိကစိတ္၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ မာန၊ ထိန၊ မိဒၶဟူ၍ ၂၁-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၄) ေလာဘမူ တတိယသခၤါရိကစိတ္၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ ဒိ႒ိ၊ ထိန၊ မိဒၶဟူ၍ ေစတသိက္ ၂၀-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
ေလာဘမူ စတုတၳသသခၤါရိကစိတ္၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ အကုသလာသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေလာဘ၊ မာန၊ ထိန၊ မိဒၶိဟူ၍ ေစတသိက္ ၂၀-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၅) ေဒါသမူအသခၤါရိကစိတ္၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေဒါသ၊ ဣႆာ၊ မစၧရိယ၊ ကုကၠဳစၥဟူေသာ ေဒါစတုက္ ၄-ပါး၊ ေပါင္း ေစတသိက္ ၂၀-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၆) ေဒါသမူသသခၤါရိကစိတ္၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ေဒါစတုက္ ၄-ပါး၊ ထိန၊ မိဒၶိဟူ၍ ေစတသိက္ ၂၂-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၇) ေမာဟမူ ၀ိစိကိစၧာသဟဂုတ္စိတ္၌ ဆႏၵ၊ ပီတိ၊ အဓိေမာကၡၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၀-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး၊ ၀ိစိကိစၧာဟူ၍ ၁၅-ပါးယွဥ္ပါသည္။
ေမာဟမူဥဒၶစၥသဟဂုတ္စိတ္၌ ဆႏၵႏွင့္ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၁-ပါး၊ အကုသလသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၄-ပါး ဟူ၍ ေစတသိက္ ၁၅-ပါးယွဥ္ပါသည္။
အဟိတ္စိတ္ သဂၤဟနည္း ၄-နည္း
(၁) ေဒြပဥၥ၀ိဉာဏ္ ၁၀-ပါး၌ သဗၺစိတၱသာဓာရဏ ေစတသိက္ ၇-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၂) ေသာမနႆ သႏၱီရဏစိတ္၌ ဆႏၵ၊ ၀ီရိယၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၁-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
မေနာဒြါရာ၀ဇၨန္းစိတ္၌ ဆႏၵ၊ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၁-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၃) ဟသိတုပၸါဒ္စိတ္၌ ဆႏၵၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၄) ပဥၥဒြါရာ၀ဇၨန္း၊ သမၸဋိစၧိဳန္းေဒြ၊ ဥေပကၡာသႏၱီရဏေဒြ ဟူေသာ စိတ္ ၅-ပါး၌ ဆႏၵ၊ ပီတိ၊ ၀ီရိယၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၀-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(ပဥၥဒြါရာ၀ဇၨန္းႏွင့္ သမၸဋိစၧိဳန္းေဒြတုိ႔ကို မေနာဓာတ္ ၃-ပါးဟု ေခၚပါသည္။)
ကာမာ၀စရေသာဘဏစိတ္ သဂၤဟနည္း ၁၂-နည္း
(၁) မဟာကုသိုလ္ ပထမေဒြ၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၅-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၈-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၂) မဟာကုသိုလ္ ဒုတိယေဒြ၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ပညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၄-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၇-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၃) မဟာကုသိုလ္ တတိယေဒြ၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ ေလာဘဏေစတသိက္ ၂၅-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၇-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၄) မဟာကုသိုလ္ စတုတၳေဒြ၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ ပညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၄-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၆-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၅) မဟာ၀ိပါက္ ပထမေဒြ၌ အညသမန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ၀ိရတိ၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၀-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၃-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၆) မဟာ၀ိပါက္ ဒုတိယေဒြ၌ အညသမန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ၀ိရတိ၊ အပၸမညာ၊ ပညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၁၉-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၂-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၇) မဟာ၀ိပါက္ တတိယေဒြ၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ ၀ိရတိ၊ အပၸမညာ ၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၀-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၂-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၈) မဟာ၀ိပါက္ စတုတၳေဒြ၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ ၀ိရတိ၊ အပၸမညာ၊ ပညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၁၉-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၁-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၉) မဟာၾကိယာ ပထမေဒြ၌ အညသာမန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ၀ိရတိ ၃-ပါး ၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၂-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၅-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၁၀) မဟာၾကိယာ ဒုတိယေဒြ၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ၀ိရတိ၊ ပညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၁-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၄-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၁၁) မဟာၾကိယာ တတိယေဒြ၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ ၀ိရတိၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၂-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၄-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၁၂) မဟာၾကိယာစတုတၳေဒြ၌ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ ၀ိရတိ၊ ပညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၁-ဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၃-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
မဟဂၢဳတ္စိတ္သဂၤဟနည္း ၅-နည္း
(၁) မဟဂၢဳတ္ ပထမစ်ာန္စိတ္ ၃-ပါး၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ ၀ိရတိၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၂-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၅-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၂) မဟဂၢဳတ္ ဒုတိယစ်ာန္စိတ္ ၃-ပါး၌ ၀ိတက္ၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ ၀ိရတိၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၂-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၄-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၃) မဟဂၢဳတ္ တတိယစ်ာန္စိတ္ ၃-ပါး၌ ၀ိတက္၊ ၀ိစာရၾကဥ္ေသာ အညသမာန္္း ေစတသိက္ ၁၁-ပါး၊ ၀ိရတိၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၂-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၃-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၄) မဟဂၢဳတ္ စတုတၳစ်ာန္စိတ္ ၃-ပါး၌ ၀ိတက္၊ ၀ိစာရ၊ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၀-ပါး၊ ၀ိရတိၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၂-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၂-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၅) မဟဂၢဳတ္ ပဥၥမစ်ာန္စိတ္ ၁၅-ပါး၌ ၀ိတက္၊ ၀ိစာရ၊ ပီတိ ၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၀-ပါး၊ ၀ိရတိ၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၀-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၀-ပါး ယွသ္ပါသည္။
ေလာကုတၱရာစိတ္ သဂၤဟနည္း ၅-နည္း
(၁) ေလာကုတၱရာ ပထမစ်ာန္စိတ္ ၈-ပါး၌ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၃-ပါး၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၃-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၆-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၂) ေလာကုတၱရာ ဒုတိယစ်ာန္စိတ္ ၈-ပါး၌ ၀ိတက္ၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၂-ပါး၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၃-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၅-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၃) ေလာကုတၱရာ တတိယစ်ာန္စိတ္ ၈-ပါး၌ ၀ိတက္၊ ၀ိစာရ ၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၁-ပါး၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၃-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၄-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၄) ေလာကုတၱရာ စတုတၳစ်ာန္စိတ္ ၈-ပါး၌ ၀ိတက္၊ ၀ိစာရ၊ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၀-ပါး၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၃-ပါးဟူ၍ ေစတသကိ္ ၃၃-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
(၅) ေလာကုတၱရာ ပဥၥမစ်ာန္စိတ္ ၈-ပါး၌ ၀ိတက္၊ ၀ိစာရ၊ ပီတိၾကဥ္ေသာ အညသမာန္း ေစတသိက္ ၁၀-ပါး၊ အပၸမညာၾကဥ္ေသာ ေသာဘဏ ေစတသိက္ ၂၃-ပါးဟူ၍ ေစတသိက္ ၃၃-ပါး ယွဥ္ပါသည္။
ေဒါက္တာမင္းတင္မြန္ စတုတၳအၾကိမ္ထုတ္ေ၀ေသာ ဗုဒၶအဘိဓမၼတရားေတာ္ အႏွစ္ခ်ဳပ္ စာအုပ္မွ ျပန္လည္ထုတ္ႏုတ္ ေဖာ္ျပေပးသည္။
No comments:
Post a Comment